UNSCR 1325: The Dutch Do’s on Women Peace and Security

PUBLICATIE MINISTERIE VAN BUITENLANDSE ZAKEN – 2010

Het Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft het werk van Vrouwen voor Vrede op de Molukken als diaspora organisatie genoemd in haar recente publicatie naar aanleiding van het 10 jarig bestaan van UNSCR 1325: The Dutch Do’s on Women Peace and Security.

VN Resolutie 1325

VN RESOLUTIE 1325

Vrouwen voor Vrede op de Molukken, in de persoon van de voorzitter Farida van Bommel-Pattisahusiwa ondertekent het Nationaal Actieplan. In Nederland gaat in 2012 een nieuw Nationaal Actieplan (NAP) van start om de implementatie van Resolutie 1325 te bevorderen. Het NAP is op 19 december 2011 ondertekend door grote en kleinere organisaties, waaronder het Ministerie van Buitenlandse Zaken, het Ministerie van Defensie, Wo=men (Dutch Gender Platform), Clingendael, de Universiteit van Utrecht, Oxfam Novib, Cordaid, ICCO, IKV Pax Christi, en E-Quality. De ondertekenaars beloven dat zij in al hun beleid rond conflictgebieden Resolutie 1325 zullen betrekken, en gender analyses zullen maken om de ongelijkheid tegen te gaan. Samen streven ze naar meer bewustzijn van, en steun voor, het belang van gender in conflictgebieden en van Resolutie 1325 in het bijzonder.

Wat is Resolutie 1325:
De VN Veiligheidsraad adopteerde Resolutie 1325 op 31 oktober 2000. De Resolutie erkent de ongekende effecten van oorlog en gewapend conflict op vrouwen en meisjes. De Resolutie benadrukt het belang van de vertegenwoordiging van vrouwen in alle besluitvormingsprocessen die te maken hebben met preventie, management en oplossing van conflicten, en bij post-conflict wederopbouw. De Resolutie roept alle partijen op om de rechten van vrouwen en meisjes ten allen tijden te respecteren en te waarborgen.

Vrouwen Vrede Veiligheid
“Vrouwen kennen als geen ander de tol die conflicten eisen en zijn vaak ook beter in staat dan mannen om ze te voorkomen of op te lossen. Al generaties lang treden vrouwen op als pleitbezorgers voor de vrede, zowel in de huiselijke sfeer als in de bredere samenleving. Zij hebben een doorslaggevende rol gespeeld dankzij hun talent bruggen te slaan in plaats van muren op te trekken. Ook zijn zij onvervangbaar gebleken bij het in stand houden van het maatschappelijk bestel wanneer gemeenschappen verscheurd raakten…

De Veiligheidsraad heeft dit jaar in een verklaring naar aanleiding van de Internationale Vrouwendag erkend dat vooral vrouwen en meisjes het slachtoffer zijn van de gevolgen van gewapende conflicten. U hebt ingezien dat vrede onlosmakelijk verbonden is met de gelijkwaardigheid van man en vrouw. En u hebt verklaard dat de handhaving en bevordering van vrede en veiligheid de actieve deelname vereisen van vrouwen, op voet van gelijkheid met mannen. Ik wil u nu vragen alle middelen die u ter beschikking staan aan te wenden om deze verklaring om te zetten in krachtdadig optreden. De centrale doelstelling daarbij is dat vrouwen en meisjes in conflictsituaties bescherming krijgen, dat plegers van gewelddaden jegens vrouwen in conflictsituaties worden vervolgd en dat vrouwen op voet van gelijkheid de plaats innemen die hen toekomt bij de besluitvorming op het gebied van vrede en veiligheid.”
Kofi A. Annan, Secretaris-Generaal van de VN
Verklaring voor de Veiligheidsraad
24 oktober 2000

Waarom is Resolutie 1325 belangrijk en nodig?
In hedendaagse conflicten vallen 90% van de slachtoffers onder burgers waarvan het merendeel vrouwen en kinderen zijn.
Een voormalig VN troepencommandant, Major General Patrick Cammaert, observeerde dat het tegenwoordig in conflictsituaties gevaarlijker is om vrouw te zijn dan soldaat.

Verkrachting wordt ingezet als oorlogswapen; vrouwen en meisjes zijn voor het overgrote deel slachtoffers van seksueel geweld, ongewenste zwangerschappen en seksueel overdraagbare aandoening zowel tijdens als na de oplossing van conflicten.

De vertegenwoordiging van vrouwen bij het oplossen van conflicten is laag: bij vredesonderhandelingen was 8% van de deelnemers vrouw en in minder dan 3% van de gevallen ondertekende een vrouw het vredesverdrag.

Onderzoek heeft aangetoond dat de betrokkenheid van vrouwen cruciaal is voor duurzame vrede, armoede bestrijding en het bevorderen van welvaart in een land.

Internationale Azië Vrouwen Vredes Conferentie over REsolutie 1325, Jakarta

INTERNATIONALE AZIË VROUWEN VREDES CONFERENTIE OVER RESOLUTIE 1325, JAKARTA 2010

Deelnemers conferentie & in het midden de Minister van Women Empowerment van Indonesië

Door profilering van VvVM in MWPN (Multicultural Women Peacemakers Netherlands) heeft VvVM een internationaal vrouwennetwerk opgebouwd waarin wordt samengewerkt met vrouwen uit de Filippijnen, Burundi, Somalie, Ethiopie en Indonesië.

VvVM had als lid van MWPN de coördinatie van de International Asian Women Peacemakers Conference die plaatsvond in Jakarta 29-30 september 2010. Deze conferentie was in samenwerking met het Ministerie van Women Empowerment van Indonesië, Komnas Perempuan en ICRP. (Asia Conference 2010). Het thema was: “The inter-faith perspective in realizing the Role of Women Peacemakers in the Implementation of UNSCR 1325”. Deelnemers uit Afghanistan, India, Maleisië, Nepal, Sri Lanka, Filippijnen en uit de verschillende conflictgebieden in Indonesië kwamen bij elkaar.

Onze lokale partner, het Baileo Maluku Netwerk, heeft vijf vrouwen die betrokken zijn geweest als trainers bij het capaciteitsopbouw traject in de Molukken afgevaardigd naar deze tweedaagse Conferentie. ( *Asian Conference)

July 2006 met Minbuza naar Cyprus.
Op uitnodiging van het Ministerie van Buitenlandse Zaken van Nederland participeert VvVM in de ASEM International Interfaith Dialogue Conference in Larnaca in Cyprus. Thema: “Interfaith understanding and cooperation for a peaceful world”. ASEM is een overlegforum van de 25 lidstaten van de EU en de 10 ASEAN-landen.

Recommendatie van VvVM is opgenomen in het “Larnaca Action Plan 2006”:
“Empowering women to assume a more active role in utilising the potential of interfaith dialogue to contribute to conflict-prevention, conflict-resolution and peace-building”.

Lancering 100-dorpenplan Nederland

LANCERING 100-DORPENPLAN NEDERLAND

Lancering 100-dorpenplan Nederland, 14 november 2009Molukse vrouwen uit Ridderkerk, Capelle en Krimpen aan de IJssel geven startschot.
Afgelopen zaterdag 14 november 2009 is het 100 dorpenplan officieel van start gegaan. Op een druk bezochte bijeenkomst in Ridderkerk gaven vrouwen uit de gemeenten Ridderkerk, Krimpen en Capelle aan de IJssel het startschot middels een symbolisch gebaar van drie tenuns (traditionele Molukse sjaals) die zij aanboden aan de burgemeester van Ridderkerk mevr. Hermans. Op haar beurt droeg zij dit over aan de voorzitter van Vrouwen voor Vrede op de Molukken Farida Pattisahusiwa en Sam Pormes van de Stichting TitanE.

Onder muzikale begeleiding van gongs en tifagerommel werden de vrouwen binnengeleid. Bij deze gelegenheid refereerde Burgermeester Jon Hermans aan de verbondenheid tussen Nederland en de Molukken. Ridderkerk is één van de vele Molukken-gemeenten en heeft haar mondiale verantwoordelijkheid opgenomen in het Collegeprogramma. Ook de gemeente zal bijdragen aan de realisering van de Millenniumgoals. En de Molukken is voor de gemeente Ridderkerk van belang.

De donkere jaren van het conflict op de Molukken ligt achter ons. Nu is het tijd om te werken aan duurzame vredesopbouw. Zij benadrukte het belang van vrouwen in dit proces. “ …Vrouwen voor Vrede op de Molukken heeft bewezen welk belang vrouwen spelen in het proces van vrede en verzoening. Niet alleen op de Molukken maar ook in onze gemeente Ridderkerk”.

Sam Pormes maakte duidelijk dat duurzame vrede alleen bereikt kan worden door de nadruk te leggen op structurele armoedebestrijding. De Molukken heeft de potentie op termijn zelf haar problemen op te lossen. Maar daarvoor is veel steun nodig. Werken aan goed bestuur van lokale bestuurders in de 860 dorpen is een noodzakelijke voorwaarde. Ook hij benadrukte het belang van vrouwenparticipatie bij goed bestuur.

De 100 dorpen wordt niet door ons in Nederland bepaald. Wij hebben slechts drie criteria gesteld. Een evenredige spreiding over de hele archipel, religieuze diversiteit en de mate van armoede is bepalend voor onze keuze. Centraal bij het 100 dorpenplan is naast het trainen van vrouwen, ook aandacht voor duurzame economische ontwikkeling. Pormes noemde daarbij als voorbeeld de landbouw. Maar ook het milieu en duurzame energie zijn speerpunten in het 100 dorpenplan.

Farida Pattisahusiwa maakte bekend dat op 30 november de lancering in Ambon zal plaatsvinden waarna met het eerste deel van het trainingsprogramma voor vrouwen gestart wordt met een seminar over politieke participatie voor vrouwen. Daarna volgen de trainingen en bijeenkomsten in de overige delen van de Molukken. Een uniek programma dat nog niet eerder in de geschiedenis van de Molukken is vertoond. Zij was dan ook verheugd over de financiële bijdrage van de gemeente Ridderkerk, NCDO en de stichting Haella. Vrouwen voor Vrede op de Molukken is uniek omdat het een samenwerkingsverband is van vrouwen met drie verschillende religieuze achtergronden: Protestant, Katholiek en Islam. Met een heldere en overzichtelijke PowerPoint presentatie nam zij de deelnemers mee in de geschiedenis van Vrouwen voor Vrede op de Molukken. Activiteiten in Nederland en op de Molukken. Deelname aan nationale en internationale fora.

De Launching van het 100 dorpenplan kreeg extra ondersteuning van de voorzitter van de GIM Synode ds. O. Mattulessy en imam Haji Ollong. Beiden vroegen op eigen wijze de zegen van de Almachtige. Onder luid gejuich en dans werd de start van het 100 dorpenplan omlijst.

Lancering 100-dorpenplan Molukken

LANCERING 100-DORPENPLAN MOLUKKEN

Lancering 100-dorpenplan in Ambon/Molukken, 30 november 2009

Seminar politieke participatie vrouwen, 1 december 2009

Na de succesvolle lancering van het 100-dorpenplan in Ridderkerk (Nederland) op 14 November 2009 vond op 30 november in Ambon – de hoofdstad van de Molukken – op de 7e verdieping van het Kantoorgebouw van de Gouverneur de officiële Molukse lancering plaats.

Het 100-dorpenplan in Maluku is een samenwerkingsprogramma van VVVM, Titane en Baileo Maluku Network. Na de lancering zal een begonnen worden met het “Capacity Building Traject Vredesopbouw voor Vrouwen op de Molukken” dat onderdeel is van het 100-dorpenplan. Humanum van Baileo Maluku Network zal samen met acht organisaties de trainingen voor vrouwen uitvoeren. De organisaties zijn: Yayasan Gasira, Lembaga Antar Iman (LAIM), Arika Mahina, Pelangi Nusantara, Walang Perempuan, Suara Hati en Yayasan Pengembangan dan Pemberdayaan Masyarakat

In aanwezigheid van bovengenoemde organisaties, de lokale persmedia en ongeveer een 60-tal geïnteresseerden (voornamelijk vrouwen, vertegenwoordigers van (vrouwen)organisaties, beleidsmakers), verklaarde Ibu Ros Arsat, de tweede assistente van de gouverneur, na een korte speech, en begeleid door tifa geluiden het 100-dorpenplan officieel van start en sprak ze de hoop uit dat de uitvoering een succes wordt.

Als blijk van waardering en dank kreeg ze uit handen van Etha Ohoiwutun (VvVM) en Sam Pormes (Titane) een cadeau, de foto van de lancering in Ridderkerk.

Na de korte ceremonie werd door Humanum en Titane toelichting gegeven over wie ze zijn en wat het 100 dorpenplan inhoudt. En middels een powerpoint presentatie werd door Farida Pattisahusiwa (VVVM) informatie gegeven over het werk van VvVM, het doel en de 1ste fase implementatie van het traject Capacity Building Vredesopbouw voor Vrouwen. Er was ook gelegenheid tot het stellen van kritische vragen.

Om aan het plan en programma Capacity Building regionale bekendheid te geven werd voorafgaand aan de lancering Sam Pormes en Farida Pattisahusiwa door de locale TV en kranten geïnterviewd.

Op 1 december, daags na de lancering werd door Gasira in samenwerking met Titane en VVVM een seminar gehouden over de politieke positie, rol en participatie van vrouwen in Maluku. Deze activiteit is onderdeel van het programma Capacity Building Vredesopbouw voor Vrouwen voor grotere toegang tot en deelname aan de politiek en het politieke besluitvormingsproces.

Door belanghebbende partijen – de locale overheid vertegenwoordigd door de sekretaris Daerah Provinsi Maluku de heer R.F. Far Far, Mercy Barends (lid van DPRD), Hilda Rolobessy (activiste vrouwenrechten) en verschillende NGO’s uit Ambon, Kei eilanden en Ceram – werd de positie van vrouwen kritisch onder de loep genomen en besproken. Zo werd geïnventariseerd wat het beleid van de overheid is, wat is bereikt en wat haar toekomstige plannen zijn, en bestaande behoeften en expertise bij de verschillende aanwezige deelnemers in kaart gebracht. Ook werden strategiën bepaald en uiteindelijk aanbevelingen gedaan naar de overheid..

VVVM Willy Takariya 2010

Nieuwsbrief 2009

NIEUWSBRIEF 2009

Democratielintje voor VvVM

DEMOCRATIELINTJE 2009 VOOR VVVM

Het werk van VvVM is op de Internationale Dag van de Democratie 2009 beloond met een democratielintje. De Projectgroep Dag van de Democratie bestaande uit: het Forum voor Democratische Ontwikkeling (FDO), het Netherlands Institute for Multiparty Democracy (NIMD) en de European Partnership for Democracy (EPD) heeft de voorzitter van VvVM uitgeroepen tot held van de democratie 2009 in de categorie ‘nationaal’. De “helden van de democratie” zijn te verdelen in de categorieën Internationaal, Europa, Nederland en Lokaal Project.Beoordelingsrapport:

De Projectgroep is van mening dat de voorzitter van de Stichting Vrouwen voor Vrede op de Molukken zich buitengewoon heeft ingezet voor vredesopbouw in Nederland en op de Molukken. De interreligieuze dialoog als fundament voor vredesopbouw is een methode die een belangrijke waarde uitdraagt, ook aan gevestigde democratieën, zoals Nederland. In de ogen van de Projectgroep zijn wederzijds vertrouwen, de interreligieuze dialoog en de niet aflatende aandacht voor een duurzame vredige samenleving belangrijke voorwaarden voor een goedwerkende democratie en democratische participatie. Een ander relevant gegeven is de brug die zij slaat tussen de democratie in het land waarin ze woont en opgroeide, de waarden die hier gelden en het land waar haar ouders vandaan komen en de culturele context aldaar. Haar dubbele culturele achtergrond en kennis zet zij in ten behoeve van de verbetering van de relaties tussen mensen met verschillende religies. Zij is daarmee een ambassadeur voor de Nederlandse democratie.

Speech Farida bij ontvangst van lintje

Korte speech van Farida van Bommel-Pattisahusiwa
Toen Tamara zei: u bent gekozen tot held van …. , was mijn eerste gedachte…. … nou dan zijn we snel klaar , want ik kan me niet herinneren dat ik ooit iemand uit een brandend huis gered heb… een persoonsverwisseling van de organisatie. … Toen zei Tamara…van de democratie: … u bent bezig met vredesopbouw .. En dat is een belangrijke basis voor een democratie.

Nou ja, dan wil ik natuurlijk wel komen om een lintje in ontvangst te nemen. Alleen al voor mijn kinderen en kleinkinderen, zij verdienen dit lintje eigenlijk voor hun geduld, want ik heb bijna nooit tijd voor ze.

En voor de mensen met wie ik samenwerk. In Vrouwen voor Vrede op de Molukken, een samenwerkingsverband van Molukse moslimvrouwen en Molukse christenvrouwen. De interreligieuze dialoog als basis voor onze samenwerking. En dat al 10 jaar lang sinds de onlusten begonnen tussen moslims en christenen op de Molukken. And still going strong…, want wij focussen ons nu op de empowerment van vrouwen op de Molukken.
En in Multicultural Women Peacemakers Netherlands, Ook een samenwerkingsverband, van vrouwen uit verschillende culturen, met verschillende temperamenten. Uit Ethiopie, Somalie, Filippijnen, Burundi. Een leerzame afspiegeling van de huidige Nederlandse multiculturele samenleving, kan ik wel zeggen.

Door intensief met elkaar op te trekken leren we de praktijk van vredesopbouw in het klein , hoe je met elkaar moet omgaan, hoe je van elkaar kan leren. Wat houdt verzoening precies in? Wat is tolerantie? Wat betekent het om met elkaar op te trekken? Door samen op werkbezoek te gaan naar post-conflictgebieden, voelen we solidariteit voorbij de grenzen van religie en cultuur. Ik had nooit gedacht dat wij als Molukse vrouwen kunnen leren van de kracht van vrouwen in Burundi. Dat luisteren naar de verhalen van vrouwen helend werkt, omdat je het zelf ondervindt als mensen naar jouw verhaal willen luisteren. Een belangrijke principe van een democratie: Elk mens wil gehoord worden.

Dat we in Mindanao, het zuiden van de Filippijnen door de tri-people benadering, beseften dat het accepteren van elkaar’s religieuze en culturele identiteit een volksbeweging teweeg kan brengen tegen de regering in: Weer een principe van een democratie: het accepteren van iemands anders-zijn.

De principes van de democratie uitdragen doe je niet alleen. Het zijn de mensen om je heen, met wie je klankbordt en die het verder uitdragen. En bij wie je kunt zien of voelt of het goed is. Anders gezegd: Bij wie het effect heeft. Het zijn de mensen om je heen van wie je leert in een proces. Al gaande het proces leren we van elkaar..

De interreligieuze dialoog in Nederland binnende Molukse gemeenschap is belangrijk geweest als reactie op de onlusten op de Molukken tussen moslims en christenen.

Juist het werken vanuit een religieus kader is dan doorslaggevend. Tegenover het politiseren van de religie wordt dezelfde bron gebruikt als vredesinstrument. Verzoening en dialoog worden voorgeschreven vanuit de koran!

Elke gemeenschap, elk volk heeft binnen zijn tradities waardevolle elementen voor vredesopbouw in zich. Het gaat om het leggen van eigen verantwoordelijkheid bij de mensen zelf. Opdat zij zelf beseffen dat zij de belangrijkste actoren zijn en dat alleen zij degenen zijn die verandering kunnen bewerkstelligen. Dan pas kan er een vredesbeweging ontstaan. Het kan niet van boven opgelegd worden, het moet van de mensen zelf komen.

Vredesproces in beweging:

Mensen die vanwege hun eigen waarden worden geconsulteerd voelen dat ze meetellen. Het vredesproces is pas in beweging als de bevolking zich gewaardeerd en gerespecteerd voelt. Met als gevolg dat ze vanzelf de ‘vredes’ontwikkeling in de samenleving willen dragen. Het is de erkenning van hun ‘zijn’, hun bestaan. Dit heeft psychologisch een positief effect op hun handelen.

Vredesopbouw begin je bij jezelf. Want in elk mens zijn die waarden van democratie aanwezig. Het zit in onze genen. Of je nou moslim bent, christen of jood, agnost of atheist. Je wordt ermee geboren. Elk mens wordt met de aanleg voor het goede geboren.
En die ander heb je nodig om die waarden tot leven te brengen. Vredesopbouw is een manier van leven.

Dank u

Verslag 3-daagse expertmeeting Ambon

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

Notulen Expert Meeting

‘Capacity Building Traject Peacebuilding for Women on the Moluccas

Ambon, 10-12 maart 2008

 

 

Maandag 10 maart 2008

 

Opening:
“Geachte dames en heren…!! Salam Sejahtera, Ass.wr.wb…,

Wij zijn erg blij en dankbaar dat u allen deze driedaagse expert meeting (workshop) met ons wilt volgen.

Kennismaking met VvVM:

Graag stellen wij ons eerst aan u voor: dit is Etha Ohoiwutun, afkomstig uit Kei en lid van ons bestuur. Mijn naam is Farida Pattisahusiwa-van Bommel, voorzitter van Vrouwen voor Vrede op de Molukken (VvVM). De doelstelling van VvVM is tweeledig, zowel gericht op de Molukse gemeenschap in Nederland als de bevolking van de Molukken zelf. Al onze activiteiten zijn gebaseerd op interreligieuze samenwerking en dialoog. Wat we zoal vanaf de oprichting van onze organisatie hebben gedaan, is te lezen in onze brochure.

Doelstelling van deze Expert Meeting (Workshop):

Wij willen een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het maatschappelijk leven in de Molukken en initiatieven nemen op verschillende terreinen om deze ontwikkeling te ondersteunen. We zijn ons ervan bewust dat hiervoor een langdurig proces nodig zal zijn. Daarom moeten we weten waar we staan, wat onze positie is en waar we naar toe gaan. De doelstelling van deze driedaagse Expert Meeting is om een programma te ontwikkelen in het kader van capacity building voor vrouwen ten behoeve van de ontwikkeling van de Molukken. We hopen dat onze verwachtingen zullen uitkomen. We hebben voor deze data gekozen omdat deze samenvallen met Internationale Vrouwendag op 8 maart 2008.

Waarom zijn vrouwen erg belangrijk ?

In het algemeen zijn vrouwen en kinderen in conflictgebieden de eerste slachtoffers. Misschien weet u dat de VN een resolutie heeft opgesteld die door alle lidstaten is ondertekend, waarin acht Millennium Development Goals (MDG’s) zijn opgenomen ter bestrijding van armoede en honger, verbetering van het onderwijs en gezondheidszorg, en ter versterking van de positie van vrouwen. Dit akkoord zou over de hele wereld in praktijk moeten worden gebracht in het jaar 2015.

Daarom hebben vier Molukse organisaties in Nederland, waaronder VvVM, een alliantie gevormd om dat programma specifiek voor de Molukken te ondersteunen.

Doelstelling van het programma:

De algemene doelstelling is om vrouwen te stimuleren om hun rol in het maatschappelijk leven te versterken, o.a. op economisch en politiek gebied en in de interreligieuze samenwerking en dialoog. Op deze manier kunnen de verhoudingen tussen mannen en vrouwen worden verbeterd, met het oog op gelijke rechten voor beiden, op basis van gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid. Het is algemeen bekend dat vrouwen die een opleiding hebben gevolgd hiermee niet alleen een betere positie voor zichzelf bereiken, maar ook de volgende generaties een dienst bewijzen. Door verder te leren krijgen we de gelegenheid om goed onderwijs te volgen, aandacht te besteden aan gezondheidsaspecten en goede banen te krijgen. Daarnaast gaat de (dagelijkse) levensstandaard omhoog en kunnen we beter voor onszelf en onze gezinnen zorgen. Een belangrijk aspect is dat vrouwen worden

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

gezien als belangrijke actoren in het maatschappelijk leven, zodat zij niet langer als slachtoffer maar als gesprekspartner worden gezien bij het nemen van beslissingen.

VN-Resolutie 1325 en vrouwen in de Molukken

Op 31 oktober 2000 heeft de Veiligheidsraad van de VN een resolutie uitgebracht over vrouwen in conflictsituaties en hun rol in het vredesproces op internationaal niveau. Deze resolutie is onder meer gericht op het versterken van de positie van vrouwen in het vredesproces, het zoeken naar oplossingen om de vrede en veiligheid te herstellen. Zoals Kofi Annan heeft gezegd: “We can no longer afford tot minimize or ignore women.”

Vrouwen in de Molukken

De ontwikkeling van vrouwen in de Molukken is één van onze prioriteiten. Wij geloven dat vrouwen en maatschappelijke organisaties een belangrijke rol spelen in het maatschappelijk leven en een bijdrage leveren aan het versterken van de burgerbevolking in de Molukken. Daarom hebben zij behoefte aan trainingen op het gebied van politiek en moet het onderwijsniveau worden verbeterd. Om de plannen uit Resolutie 1325 te verwezenlijken, moet er ook getracht worden om vrouwen bewust te maken van hun rol. Deze rol wordt steeds sterker door hun ervaringen tot nu toe bij het oplossen van conflicten. Ook capacitybuilding en andere methodes die het versterken van de rol van vrouwen stimuleren zijn erg belangrijk. Op 8 september 2007 hebben wij samen met drie andere Molukse organisaties in Nederland een Expert Meeting georganiseerd met het thema ‘gender en vredesopbouw’. Deze Expert Meeting op Ambon is het vervolg van die bijeenkomst:

• Het ontwikkelen van capaciteiten van vrouwen
Wij hopen met het resultaat van dit programma de capaciteiten van vrouwen te vergroten zodat steeds meer vrouwen deel uit kunnen gaan maken van de ontwikkeling van het maatschappelijk leven op dit moment en in de toekomst. Het is erg belangrijk dat vrouwen een stem hebben bij het gezamenlijk oplossen van problemen en het nemen van beslissingen. Het zou ook erg goed zijn als vrouwen ook deelnemen aan het nemen van beslissingen op het gebied van adat istiadat1.

• Interreligieuze dialoog in het kader van ontwikkeling van de Molukken
Om opnieuw een gezamenlijk leven op te bouwen na het conflict is deelname van alle lagen van de bevolking onontbeerlijk. Zowel vrouwen als mannen moeten bewust bijdragen aan het herstellen van de vrede in de samenleving. We moeten op een kritische manier de achtergronden en problemen die ons aangaan in kaart brengen zodat het vredesproces in de Molukken is gebaseerd op een context van interreligieuze samenwerking en zoveel mogelijk respect voor de onderlinge verschillen.
Campagne in Nederland
Wij hopen dit programma te verbinden met onze campagne in Nederland, nl.: de Millennium Development Goals en Resolutie 1325 waarbij de Minister voor Ontwikkelingssamenwerking heeft gezegd dat de aandacht volledig gericht moet zijn op het versterken van de positie van vrouwen in conflict gebieden. Daarom is deze Expert Meeting erg belangrijk.
Verwachtingen voor de Expert Meeting (Workshop) op Ambon
Wij hopen dat dit programma goede resultaten zal opleveren, zowel in de Molukken als in Nederland. Wij hopen ook dat deze Expert Meeting ervaringen, inzichten en lessen zal opleveren waarmee we concrete werkplannen kunnen maken. U allen in deze workshop bent

 

1 traditie; gewoonten en gebruiken

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

de experts die zullen bepalen welke activiteiten er moeten plaatsvinden om de maximale resultaten te halen uit ons vervolgprogramma.

Wij zijn ons ervan bewust dat voor verbetering van de positie van vrouwen in de Molukken een langdurig proces nodig is, dat alleen kan slagen dankzij motivatie, commitment en beslissingen van zowel vrouwen zelf als van mannen. Daarom zal VvVM u steeds blijven steunen.

Wij stellen uw aanwezigheid erg op prijs en spreken daarvoor onze dank uit. Wij wensen de vrouwen in de Molukken succes toe.

Dank jullie wel,
Salam Sejahtera, Ass. Wr.wb…”

Openingsspeech door mevrouw Farida Pattisahusiwa, voorzitter VvVM

“Goedemorgen en welkom allen, in het bijzonder Farida en Etha van VvVM uit Nederland…

Ik dank VvVM voor jullie aanwezigheid en steun, ik dank ook alle aanwezige deelnemers, vertegenwoordigers van de regionale overheid, non-gouvernementele organisaties (ngo’s), het hoger onderwijs, politieke partijen, religieuze en maatschappelijke organisaties etc. Een belangrijk thema in verband met de Molukken zijn de slachtoffers en de gevolgen van het conflict. Als we naar Resolutie 1325 kijken, zien we dat ook de VN van mening is dat vrouwen en kinderen de grootste slachtoffers van conflicten zijn. En waarom noemen we deze bijeenkomst een Expert Meeting ? Omdat wij allen experts zijn op het gebied van verschillende problemen die te maken hebben met vrouwen. We hopen dat onze ervaringen uit het veld een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het proces. We kunnen aan de deelnemerslijst zien dat er vertegenwoordigers aanwezig zijn uit Tanimbar, het Zuid-westen2, Aru, Kei, Haruku, Lease, Seram, Buru, Ambon en Nederland.

De alliantie in Nederland, bestaande uit Titane, het Steunpunt Educatie, het Museum Maluku en VvVM heeft samen met het Baileo-netwerk een commitment om iets te doen voor de Molukken, waarbij Molukse vrouwen en de samenleving in het algemeen het enige belang is. Het belang van deze bijeenkomst, waarnaar we streven en hopen in te slagen, is om te bepalen welke activiteiten en programma’s strategisch en bruikbaar zijn voor vrouwen in de Molukken. Dit is het beginpunt, wat zijn eigenlijk de strategische behoeften van vrouwen in de Molukken en wat kunnen wij doen.

Wat betreft Humanum, wij zijn een instelling met één belangrijke doelstelling, namelijk het verbeteren van de positie en de rol van vrouwen. Wij zijn bovendien lid van het Baileo Maluku-netwerk, dat is verspreid over Tanimbar, Aru, Zuidoost-Molukken, Lease, Ambon en Buru. Dit netwerk is al actief sinds 1988 en heeft zich ontwikkeld vanaf 10 december 1993. In 1992 verscheen er een boek met de titel Orang-Orang Kalah3, op basis van een onderzoek en ervaringen van Baileo in de jaren 1988-1992. We kwamen tot deze titel vanwege het feit dat we de natuurlijke energiebronnen wel hebben, maar hier geen toegang en controle over hebben. De onderzoeksresultaten hebben geleid tot een seminar, waarna het mandaat ontstond om het Baileo Maluku-netwerk op te zetten. Dit netwerk is dus niet door ngo-activisten opgezet, maar door vooraanstaande adatleiders, onder wie het dorpshoofd van Watlaar, wijlen de heer Rahail en de heer Bert Ririmase op Haruku. Zij waren de beschermheren van Baileo.

2 noot vertaler: van de Molukken. 3 De Verliezers

 

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

Deze twee personen waren onderdeel van de groep adatleiders die aanwezig waren, van Halmahera tot Aru, en die het netwerk het mandaat hebben gegeven om iets te doen aan de versterking van de adatgemeenschap in de Molukken.
De alliantie uit Nederland heeft al een aantal keren tijdens hun bezoek aan Ambon de regionale overheid en het parlement van de Molukken bezocht, en is daar goed ontvangen. Daarom hopen wij dat wij allen een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan deze bijeenkomst om de Molukken verder te ontwikkelen, omdat dit een mandaat van ons allemaal is. We hopen naar de toekomst te kijken met dezelfde idealen en gezichtspunten. Het is ook ons mandaat om na het conflict te kijken op welke manier we de locale autonomie kunnen uitbreiden, waarbij we het perspectief van conflictoplossing in het oog houden. Dit perspectief is in de huidige situatie in de Molukken namelijk van belang; we moeten de veranderingen die hebben plaatsgevonden na afloop van het conflict in acht nemen. We moeten meer nadruk leggen op bespreken van het feit dat vrouwen slachtoffer zijn geworden van het conflict.

Het Baileo Maluku-netwerk is actief op Aru, Kei, Haruku, Lease, Seram, Buru en Ambon. En als één organisatie binnen Baileo mensen uitnodigt, dan gebeurt dat namens alle leden van het netwerk. Daarom heten wij u mede namens VvVM van harte welkom en hopen dat wij met elkaar strategische resultaten kunnen bereiken voor de vrouwen in de Molukken. Ons proces zal worden voortgezet door VvVM in Nederland in de vorm van een seminar waarin de resultaten zullen worden besproken. Onze broeders en zusters in Nederland zijn zich er van bewust dat wij in de Molukken de problemen hier het best kennen. Veel succes, en hopelijk leveren we een belangrijke bijdrage ten behoeve van de vrouwen in de Molukken. “

Tweede speech (tevens officiële opening) van de Expert Meeting door de heer George Corputty – secretaris-generaal van het Baileo Maluku-netwerk; algemeen coördinator van Humanum4:

………………….oo0oo………………….

Korte kennismakingsronde:
De afzonderlijke deelnemers stellen zich voor waarbij zij hun naam en afkomst noemen (zie bijlage).

 

4 Himpunan Maluku Untuk Kemanusiaan: Molukse humanitaire organisatie

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

Onderwerp: Studie naar ontwikkelingsplanning in relatie tot grondrechten voor vrouwen (door: mevrouw ir. Senda Titaley/Pupela, MT – planningsdeskundige & voormalig hoofd Planningsbureau Molukken – 2005, nu actief als directrice van het Peace Truth Development Programma)

Seminar II (14.00 – 17.00 Wit)

Onderwerp 1: Studie naar ontwikkelingsimplementatie in relatie tot grondrechten voor vrouwen (door: mevrouw drs. Olicia Ch. Latuconsina/Salampessy – vice-burgemeester van Ambon)

Onderwerp 2: Wetenschappelijke studie naar Gender Mainstreaming in relatie tot Grondrechten van Vrouwen (door drs. Feky Manuputty – docent Sociologie aan de Faculteit Sociale en Politieke Wetenschap van de Universitas Pattimura Ambon-Maluku)

Moderator:
Mevr. Lies Marantika/Mailoa, Sth, Mth – docent aan de Faculteit Filosofie van de Universitas Kristen Indonesia Masluku, vrouwenactiviste, Raad Baileo Maluku-netwerk.

(voor de artikelen zie bijlagen)

……………………………………………oo0oo……………………………………………

Facilitator:
George Corputty geeft een toelichting op het stroomschema van de Expert Meeting voor de komende drie dagen (zie afbeelding 1).

Seminar I (10.00-13.20 Wit5)

 

5 Waktu Indonesia Timur: lokale tijd in zone Oost-Indonesië

Illustratie 1: stroomschema expert meeting

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

Seminar I:
Studie m.b.t. ontwikkelingsplanning in relatie tot grondrechten van vrouwen

 

Analyse van de issues:
Extern
Intern

 

Seminar II:
Materie 1 studie m.b.t. ontwikkelingsplanning in relatie tot grondrechten van vrouwen Materie 2 wetenschappelijke studie m.b.t. gender mainstreaming bij ontwikkeling

 

Het formuleren van strategische issues Het opstellen van een strategische agenda en het doen van aanbevelingen

 

Identificatie van de problemen van vrouwen in de Molukken per regio

In kaart brengen van de resultaten van de identificatie op basis van verschillende categorieën (issues)

 

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

Facilitator:
Wij zullen beginnen met ons proces om een beeld te krijgen van de problemen van vrouwen in de Molukken.

 

Dinsdag, 11 maart 2008

 

Identificatie van de problemen van vrouwen in de Molukken per regio

Probeer te identificeren op basis van regio/gebied: Lease
Buru
Maluku Tenggara Barat & Selatan Daya

Seram
Ambon
Zuidoost Molukken Aru

Wat wordt er geïdentificeerd:
Met welke problemen of vraagstukken hebben vrouwen te kampen ?
Wat wordt er gedaan om de problemen op te lossen ? (vermeld door wie dit gebeurt)

De deelnemers maken een identificatie van de problemen middels een benadering van de afzonderlijke gebieden.

(Gezamenlijk kijken naar de documentaire Ketergantungan Pada Makanan Siap Saji6)
als inleiding op de groepsdiscussie op basis van regio over “identificatie van problemen van vrouwen in de afzonderlijke gebieden”.

 

6 de afhankelijkheid van kant-en-klaar voedsel

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

Groep Ambon:

(Jemmeke Amahoru, Inge Reliubun, Gamar Wakanno, Adja Ohorella, Syul Pellu, Ike Rolobessy, Ayu Hasanusi)

Identificatie van de problemen van vrouwen op Ambon

Thema

Identificatie van de problemen

1. Huiselijk geweld

– economisch geweld – seksueel geweld
– fysiek geweld
– psychisch geweld

– zienswijze, bewustzijn en vaardigheden van vrouwen (informeel)

2. Onderwijs

– beperkte vakkennis van vrouwen
– beperkte seksuele voorlichting op jonge leeftijd

3. Gezondheid

– hoge sterftecijfer van zwangere vrouwen
– tekort aan voedingsstoffen bij kinderen
– algemene gezondheidszorg is onvoldoende – discriminatie bij gezondheidszorg op basis van economische status
– groot aantal ziektes die te maken hebben reproductieve gezondheid van vrouwen

4. Sociaal-politiek

– geringe deelname van vrouwen bij besluitvorming

5. Religie

– minimale toepassing van religieuze normen en waarden

Reeds ondernomen initiatieven/activiteiten op Ambon:
Er bestaat al een dienstencentrum voor vrouwen en kinderen

Begeleiding, Advocacy7, Onderwijs en Campagne

 

7 Noot vertaler: veel gebruikte Engelse term waarmee wordt geduid op het werk van organisaties die zich inzetten voor de rechten van bepaalde groepen, bijv. vrouwen, minderheden of kinderen. Een simpele Nederlandse vertaling voor juist deze betekenis is er niet; de term betekent letterlijk ‘voorspraak’ of ‘verdediging’ (bron: website Amnesty International)

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

Groep Buru:

(Gerson Selsily, Sulaiman)

Identificatie van de problemen van vrouwen op Buru

Thema

Identificatie van de problemen

Onderwijs

– analfabetisme (kust- en berggebieden) – drop-outs
– gebrek aan vaardigheden (skills)

Gezondheid

– hoog sterftecijfer van moeders bij geboorte – gebruik van traditionele instrumenten bij bevallingen (bamboemes)
– beperkte beschikbaarheid van medicijnen in de geïsoleerde dorpen

– groot aantal patiënten reuma, astma, diarree, influenza etc.
– zeer weinig medisch personeel in de dorpen

Economie

– gebrek aan werkkapitaal
– gebrek aan hulp van de regering (huisvesting, economische ontwikkeling etc.) voor de berggebieden
– zeer lage inkomsten
– weinig ondernemersmanagement en financiën
– beperkte productiemiddelen (land- en tuinbouw)
– gebrek aan ondernemersnetwerk

Politiek

– nog onvoldoende aandacht voor de aspiraties van vrouwen bij officiële ontmoetingen
– onvoldoende deelname van vrouwen op niveau van dorpsbestuur en adatinstellingen – zwakke onderhandelingspositie van vrouwen

– vertegenwoordiging in wetgevende instanties op grond van de grondwet is nog niet ingevuld
– weinig functies op niveau van Echelon II

Recht

– vrouwen zijn slachtoffers van huiselijk geweld
– durven incidenten niet te melden
– gebrek aan kennis over recht

– weinig verandering in wetgeving en regels die vrouwen bescherming moeten bieden

Sociaal-cultureel

– cultuur van verlegenheid/schaamte
– gebrek aan communicatie en discussie over ondervonden problemen
– afhankelijkheid van beschikbare potenties – huwelijk op jonge leeftijd
– het hebben van veel kinderen betekent veel geluk

Werk

– > 50 % van de vrouwen is werkzaam in de

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

Groep Kei-eilanden

(Oliva Lassol, Vina Elmas, Siti Rentua)

traditionele landbouwsector (het winnen van minyak kayu putih8, verzorgen van runderen en verbouwen van noten)
– gebrek aan vast werk

Identificatie van de problemen van vrouwen op de Kei-eilanden

Thema

Identificatie van de problemen

Onderwijs

– mannen worden op de voorgrond gesteld op het gebied van economie, milieu en de samenleving
– de cultuur waarbij meisjes gaan trouwen en voor nageslacht gaan zorgen, zodat zij geen vervolgonderwijs gaan volgen

– de kloof tussen middelbaar en hoger onderwijs zorgt ervoor dat vrouwen hun studie niet vervolgen

Huiselijk geweld

– vrouwen die door hun echtgenoot zijn achtergelaten zonder duidelijke status
– seksueel geweld binnen het huwelijk – rechtszaken eindigen meestal in een echtscheiding

– het idee dat vrouwen ‘op de tweede plaats komen’

Het beheer van natuurlijke energiebronnen

– onduidelijkheid over eigendom (hiervoor zijn regionale of dorpsregelingen nodig)
– vrouwen worden niet betrokken bij besluitvorming

Economie

– beperkte toegang tot kapitaal, ingewikkelde voorwaarden van de bank

Sociaal-cultureel

– vrouwen die in hoog aanzien staan, beperken de bewegingsvrijheid van andere vrouwen

Politiek

– vrouwen die betrokken zijn bij praktische politiek zijn zeer schaars
– de rol van vrouwen in het bestuur op dorpsniveau en hoger is minimaal

– de betrokkenheid van vrouwen in maatschappelijke organisaties is beperkt vanwege hun gezin, de omgeving en de maatschappij

Gezondheid

– groot aantal HIV/AIDS-patiënten
– weinig sanitaire voorzieningen
– reproductieve gezondheid
– niet ieder dorp heeft een gezondheidscentrum, groot tekort aan

8 olie van Melaleuca leucadendra (sv boom) met geneeskrachtige werking

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

medisch personeel

V oeding

– minimaal kennisniveau met betrekking tot voedingsstoffen en gezond voedsel

Energie

– brandstof is moeilijk verkrijgbaar als gevolg waarvan vrouwen hout als brandstof gebruiken, schadelijk voor het milieu
– olieproducten worden steeds duurder

Groep Lease:

(Vin Pattiasina, Vecky Saiya, Tati Kesaulia, Like Syahailatua, Ina Soselisa, Linda Holle, Halima Pelupessy, Beth Gaspersz, Lince Telehala)

Identificatie van de problemen van vrouwen op de Lease-eilanden

Thema

Identificatie van de problemen

Armoede

– nauwelijks gezinseconomie, vrouwen trekken rond met hun verkoopwaren, geen eigen productie, meerderheid van mannen heeft geen vast werk en is afhankelijk van de opbrengsten van landbouw (lange termijn)

Onderwijs

– discriminatie van meisjes en jongens, huwelijk op jonge leeftijd (cultureel bepaald)

Gezondheid

– hoge bevallings- en kraamkosten (locale vroedvrouw), anticonceptiemiddelen tegen betaling, gezondheidszorg vindt voornamelijk plaats buiten werktijden (Ameth).

– onvoldoende voorlichting op het gebied van voortplanting en gezondheid voor dorpsvrouwen.

Toegang tot natuurlijke energiebronnen

– vrouwen zijn slechts gebruikers, geen planners en beslissers

Politiek

– vrouwen zijn onvoldoende actief en betrokken in het besturen van het dorp (Saniri, Soa9)

Toegang tot informatie

– dorpsvrouwen krijgen onvoldoende toegang tot informatie die hen aangaat

Onvoldoende aandacht voor arbeidsethos

– onvoldoende aandacht voor arbeidsethos

Huiselijk geweld

– huiselijk geweld

Seks voor het huwelijk

– seks voor het huwelijk

 

9 saniri: (dorps-)raad, Soa: wijk van een dorp; geheel van clans

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

Groep Aru:

(Netty Letlora)

Identificatie van de problemen van vrouwen op Aru

Thema

Identificatie van de problemen

Onderwijs

– voor vrouwen is leren lezen en schrijven voldoende
– vrouwen moeten ook voor hun ouders zorgen

– vrouwen moeten ook het huishouden doen – onvoldoende leraren/onderwijzers
– leraren/onderwijzers houden het niet lang vol op hun standplaats

Gezondheid

– hoge babysterfte
– baarmoederinfecties
– zeer veel huidziekten
– nog geen aandacht voor het milieu
– onvoldoende kennis bij dukun10 over behandeling moeder en kind
– hoge kosten injecties
– gebrek aan middelen/instrumentarium en openbare voorzieningen/infrastructuur
– onvoldoende locale centra voor gezondheidszorg

Schoon water

– waterbronnen bevinden zich ver van dorpen

V oeding

– verschuiving in eetpatroon (rijst wordt aanbevolen)
– afhankelijkheid van voedsel van buitenaf
– problemen met transport om toegang tot de markt te vergemakkelijken
– gebrek aan voedingsstoffen bij kinderen

Cultuur/sociaal-politiek

– vrouwen worden niet betrokken bij dorpsoverleg
– voorstellen van vrouwen worden niet besproken
– adatregels over het beheer van natuurlijke energiebronnen worden steeds zwakker
– het proces van Musrenbangdes11 vindt nog onvoldoende plaats

Huiselijk geweld

– er vindt nog huiselijk geweld tegen vrouwen plaats
– vrouw krijgt ondergeschikte rol bij een huwelijk en wordt als het ware onder de voet gelopen
– vanwege technologische ontwikkelingen

Economie

– voornamelijk mannen als kostwinner

 

10 traditionele dorpsgenezer
11 noot vertaler: onbekend acroniem, wschl. Musyawarah Rencana Pembangunan Desa: sv. overleg waarin de ontwikkelingsplanning van een dorp wordt besproken

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

– inkomsten vrouwen zijn een aanvulling – onvoldoende kennis en vaardigheden bij vrouwen

Natuurlijke energiebronnen

– regels over beheer van het kustgebied worden steeds zwakker
– informatie over gemeenschapsrecht wordt niet van generatie op generatie doorgegeven

Groep Maluku Tenggara Barat12:

(Titi Manuby, Gina Rumahuruw, Jan Oratmangun)

Identificatie van de problemen van vrouwen in MTB

Thema

Identificatie van de problemen

Huishouden

– er vindt nog huiselijk geweld plaats door mannen tegen hun echtgenotes, als gevolg waarvan vrouwen niet zelf beslissingen kunnen nemen in het huishouden

– omdat vrouwen als weerloos worden gezien, vinden er ook regelmatig verkrachtingen plaats, vaak van kinderen – vrouwen doen meer aan werk in het huishouden dan mannen

– schoon water is voor vrouwen moeilijk verkrijgbaar. Soms moeten zij hiervoor één of zelfs vier kilometer lopen vanaf hun dorp, wat hun lasten verder verzwaart en waardoor zij veel tijd nodig hebben om water te halen of de was te doen

Gezondheid

– bij de invoering van family planning in de jaren 80 kregen de mensen het advies om (gratis) anticonceptiemiddelen te gebruiken. Nu moeten vrouwen Rp 50.000 per drie maanden betalen voor een injectie. Vrouwen die het niet breed hebben, zullen moeten kiezen of zij dit geld gebruiken om eten te kopen of voor anticonceptie.

– vanwege het lage opleidingsniveau en de relatief beperkte gezinseconomie, worden veel zwangere vrouwen bij hun bevalling niet geholpen door de vroedvrouw maar door een dukun, als gevolg waarvan veel moeders en pasgeboren kinderen komen te overlijden.

– ook oudere kinderen die ziek zijn, worden vaak niet naar een ziekenhuis gebracht, maar door een dukun of iemand anders behandeld – er zijn ook problemen op het gebied van gezondheid omdat de vroedvrouw niet in het dorp zelf woont en daar ook niet vaak komt,

 

12 westelijk gedeelte van Maluku Tenggara (Zuidoost Molukken), afgekort als MTB

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

terwijl het ziekenhuis afgelegen ligt en het medisch personeel (indien aanwezig) erg duur is
– in de afgelegen dorpen zijn er helemaal geen gezondheidsvoorzieningen, laat staan een vroedvrouw of medisch assistent.

– vrouwen kunnen moeilijk aan schoon water komen. Vrouwen en kinderen doen hun was en baden in de rivier of bij een put, waar het water vies is doordat mensen en dieren hun behoeften doen. Ook wassen mensen daar hun dieren. Putten zijn niet afgesloten en liggen vol met rottende bladeren. Het waswater wordt vlakbij de put weg gegooid en stroomt weer terug in de put als gevolg waarvan de mensen getroffen worden door infecties als diarree en huidziektes.

– als gevolg van gebrekkige voorlichting over gezondheid en gezond leven, is er nauwelijks aandacht voor de gezondheid van moeder en kind, en gezondheid in verband met voortplanting. Huwelijken van minderjarige meisjes vinden regelmatig plaats.

Onderwijs

– als gevolg van traditie/adat is het opleidingsniveau van vrouwen in MTB relatief laag
– binnen het gezin bepaalt de man/vader de schoolopleiding van de kinderen

– de toegang tot onderwijs is beperkt. Er is alleen een lagere school. Om verder te leren, moeten kinderen naar een grotere plaats in het subdistrict of de provincie, of zelfs naar Ambon of naar een andere provincie (Kupang)

– hoge lesgelden
– het is belangrijk dat jongens naar school gaan, meisjes hoeven alleen te leren lezen en schrijven, de lagere school is voldoende
– onvoldoende informatie vanuit de media voor de bevolking

Economie

– vrouwen/moeders sparen geld voor het huishouden, maar moeten toestemming van hun mannen/vaders vragen (als degenen die de beslissingen nemen)

– er is geen markt, en zelfs als deze er is, vormt transport een probleem
– (meer transportmiddelen en verbetering van de wegen door de regionale overheid)

Energie

– in de dorpen rondom de stad kunnen vrouwen moeilijk aan olie komen om te

Groep Seram:

(Julien Tanate, Ken Ihalauw, Triyani Setiowaty, Ustad Abidin, Vivi Marantika)

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

koken. Omdat zij in plaats hiervan op hout koken, neemt dit meer tijd in beslag
– in de dorpen ver van de stad is olie om ’s avonds het huis te verlichten moeilijk verkrijgbaar, laat staan olie om te koken. Daarom gebruiken zij brandhout waarbij het zoeken naar brandhout veel tijd en energie kost.

Cultuur

– zowel vrouwen en mannen zijn de inwoners van een dorp, maar voor een dorpsvergadering worden alleen mannen uitgenodigd. Vrouwen worden hierbij niet betrokken, laat staan dat zij hun mening kunnen geven of beslissingen nemen.

– vrouwen krijgen geen deel bij het verdelen van een erfenis

V oeding

– moeders en dochters maken iedere dag het eten klaar, maar degenen die als eerste eten, zijn de vaders en zonen.

Eetpatroon van de bevolking van MTB

– in de grote stad en omgeving verschuift het eetpatroon naar iedere dag rijst (uit de winkel), vis en groente.
– er is een grote neiging bij kinderen tot het eten van kant-en-klaar voedsel.

– in de dorpen ver buiten de stad wordt het eten aangepast aan de oogst, vlees en vis (soms groente).

Politiek

– vrouwen worden beschouwd als zwak/weerloos en worden daarom niet betrokken bij politieke activiteiten

Recht

– veel vrouwen die werken als (ongeschoold) arbeider, personeel of huishoudelijke hulp worden onderbetaald en krijgen geen rechtsbescherming.

Identificatie van de problemen van vrouwen op Seram

Thema

Identificatie van de problemen

Onderwijs

– laag onderwijsniveau
– weinig ‘human resources’
– weinig beschikbare informatie – hoge lesgelden

Gezondheid

– weinig medisch personeel (geen vroedvrouwen)
– grote werklast waardoor moeders hun kinderen geen borstvoeding kunnen geven, als gevolg waarvan moeders ziek worden en

Facilitator:

Brainstorming
Het gezamenlijk kijken naar de documentaire Jalan ke sekolah13, die laat zien dat er tot op de dag van vandaag nog veel kinderen zijn die geen toegang hebben tot middelen en openbare voorzieningen als basisonderwijs.

Facilitator:

De sessie van vandaag gaat verder met een groepsdiscussie. Doelstelling is om op basis van de identificatie van de problemen van vrouwen per gebied, zogenaamde strategische issues te bepalen.

Als hulpmiddel bij de groepsdiscussie kunnen dienen:

.1) het artikel ‘Beschouwing (met voorbeelden) m.b.t. adatrecht bij het beheer van
kustgebied en wateren in de regio’ door prof. dr. Ronald Z. Titaheluw, SH, Mhum (zie
bijlagen),

.2) webchart (illustratie 2),

.3) strategische issues / categorisatie van problemen van vrouwen in de Molukken

De strategische issues zijn: 13 Lopen naar school

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

kinderen een gebrek aan voedingsstoffen hebben (bij bedrijven)
– ademhalingsproblemen bij vrouwen vanwege de traditie om op open ovens te koken

– de gewoonte van dorpsbewoners om hun behoefte te doen op het strand
– gezondheidsproblemen, ook met betrekking tot voortplanting, gezinseconomie, energie uit natuurlijke energiebronnen

Locale problemen

– veel zwaar werk
– weinig waterbronnen (in de berggebieden) – neiging om te kiezen voor interlokale producten
– transportmiddelen zijn beperkt en duur
– groot aantal ontslagen (Waisarissa)
– steeds grotere last van gezinseconomie
– huiselijk geweld
– vanuit de traditie en het geloof worden vrouwen beperkt om publiek actief te zijn
– gebrek aan capaciteiten bij vrouwen op het gebied van politiek
– grote aantal dorpen dat buitengesloten blijft van ontwikkeling

 

1 mentality changes

1. cultuur en gebruiken
2. geen kant kiezen voor vrouwen en niet transformatief14 3. basisnormen en waarden
4. open informatiestroom
5. transformatienormen

2 toegang en deelname door vrouwen op gebied van politiek, recht en beleid

1. de capaciteiten van vrouwen op het gebied van praktische politiek en het proces van besluitvorming zijn nog beperkt
2. nauwelijks ondersteuning door hulpbronnen
3. onvoldoende rechtvaardigheid en bescherming door de overheid voor vrouwelijke slachtoffers

4. afwezigheid van rechtsmiddelen en beleid (op verschillende niveaus) om grondrechten van vrouwen en rechten van vrouwelijke werknemers te garanderen

3 Grondrechten voor vrouwen

1. problemen van vrouwen in de Molukken op het gebied van gezondheid: o gezondheid en milieu
o toegang tot schoon water
o hoog sterftecijfer pasgeboren kinderen en moeders bij bevallingen o gebrek aan voedingsstoffen

o eetpatronen
o middelen, voorzieningen en patroon van gezondheidszorg
o basisgegevens gezondheid bevolking
o planning van een gezondheidsprogramma dat de reproductieve rechten van

vrouwen beschermt o HIV/AIDS

o gezondheid in verband met voortplanting
2. problemen van vrouwen in de Molukken op het gebied van economie:

o toegang tot kapitaal en ondernemingen
o lokale economische beleid is niet gebaseerd op lokale potenties
o kennis van businessmanagement
o kennis om te ondernemen op basis van de verscheidenheid van de lokale en

eigen potenties
o economische planning gebaseerd op de geografische ligging van de Molukken o bankbeleid dat niet gender-gevoelig is

3. problemen van vrouwen in de Molukken op het gebied van onderwijs (formeel en informeel):

o toegang tot en deelname aan onderwijs
o curriculum dat gender-partijdig is en gebaseerd op de noodzaak voor vrouwen

om te werken
o middelen en voorzieningen van onderwijsprogramma’s die niet gebaseerd zijn

op de geografische ligging van de Molukken
4. problemen van vrouwen in de Molukken op het gebied van voeding:

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

 

14 noot vertaler: bijv. naamwoord van transformatie. Het woord transformatie heeft over het algemeen te maken met het overgaan van de ene vorm in de andere vorm.

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

•verschuiving van het eetpatroon

•voedselvoorziening is niet gebaseerd op verscheidenheid aan lokaal
voedsel
5. problemen van vrouwen in de Molukken op het gebied van energie:

• ontwikkelen van de potenties van de lokale energie op basis van natuurlijke energiebronnen

Facilitator:

Op basis van deze categorieën, hebben wij allemaal hetzelfde beeld van de problemen van vrouwen in de Molukken. Wij gaan verder in aparte groepjes met de volgende onderwerpen;

•een analyse van de issues met zowel externe als interne factoren

•het formuleren van zogenaamde strategische issues

Issue nr. 1:
Het probleem van Mentality Changes m.b.t. de positie van vrouwen in de Molukken

Categorisering

Identificatie van de problemen

1. Cultuur en gewoontes die niet de kant kiezen van vrouwen en niet transformatief zijn

– cultuur van schaamte/verlegenheid
– afhankelijkheid van beschikbare potenties
– huwelijken op jonge leeftijd
– het hebben van veel kinderen betekent veel geluk
– voor meisjes is leren lezen en schrijven voldoende
– meisjes/vrouwen moeten ook voor hun ouders zorgen
– adatregels over natuurlijke energiebronnen worden steeds zwakker
– er bestaat nog steeds geweld tegen vrouwen – informatie over gemeenschapsrecht wordt niet van generatie op generatie doorgegeven

2. Basisnormen en waarden

– zienswijze, bewustzijn en vaardigheden van vrouwen (informeel)
– minimale toepassing van religieuze waarden – gebrek aan human resources

– veel zwaar werk
– huiselijk geweld
– beperkingen vanuit de traditie en het geloof voor vrouwen om publiek actief te zijn
– beperkte toegang tot informatie
– ondergeschikte rol van vrouwen in het huwelijk, waarbij de vrouw wordt opgenomen in de familie van de man, hetgeen betekent dat zij alles dat gebeurt binnen het gezin moet accepteren en niet weg kan lopen) – afhankelijkheid van mannen als belangrijke kostwinner
– de inkomsten van vrouwen zijn slechts een aanvulling

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

– als gevolg van traditie/adat is het opleidingsniveau van vrouwen in MTB relatief laag
– omdat vrouwen als weerloos worden gezien, vinden er ook regelmatig verkrachtingen plaats, vaak van kinderen

– de vrouwen doen meer aan het huishouden dan hun echtgenoten
– binnen het gezin bepaalt de man/vader de schoolopleiding van de kinderen

– het is belangrijk dat jongens naar school gaan, meisjes hoeven alleen te leren lezen en schrijven, de lagere school is voldoende -vrouwen/moeders sparen geld voor het huishouden, maar moeten toestemming van hun mannen/vaders vragen (als degenen die de beslissingen nemen)
– zowel vrouwen en mannen zijn de inwoners van een dorp, maar voor een dorpsvergadering worden alleen mannen uitgenodigd. Vrouwen worden hierbij niet betrokken, laat staan dat zij hun mening kunnen geven of beslissingen nemen.
– vrouwen krijgen geen deel bij het verdelen van een erfenis
– moeders en dochters maken iedere dag het eten klaar, maar degenen die als eerste eten, zijn de vaders en zonen
– vrouwen worden beschouwd als zwak/weerloos en worden daarom niet betrokken bij politieke activiteiten
– vrouwen trekken rond met verkoopwaar, geen eigen productie
– mannen worden op de voorgrond gesteld op het gebied van economie, milieu en de samenleving
– de cultuur waarbij meisjes gaan trouwen en voor nageslacht gaan zorgen, waardoor zij geen vervolgonderwijs gaan volgen
– de opvatting dat vrouwen ‘op de tweede plaats komen’
– vrouwen worden niet betrokken bij het nemen van beslissingen
– vrouwen die in hoog aanzien staan, beperken de bewegingsvrijheid van andere vrouwen
– de betrokkenheid van vrouwen in maatschappelijke organisaties is beperkt vanwege hun gezin, de omgeving en de maatschappij

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

3. Open informatiestroom

– beperkte toegang tot informatie
– vanwege technologische ontwikkelingen
– dorpsvrouwen krijgen onvoldoende toegang tot informatie die hen aangaat

4. Transformatie

– groot aantal ontslagen (Multiplex Fabriek in Waisarissa)

Issue nr. 2
Toegang en deelname door vrouwen in de Molukken op het gebied van politiek, recht en beleid

Categorisering

Identificatie van de problemen

1. Capaciteiten van vrouwen op het gebied van praktische politiek en het proces van besluitvorming

– economisch geweld – seksueel geweld
– fysiek geweld
– psychisch geweld

– nauwelijks deelname van vrouwen bij proces besluitvorming
– beperkingen vanuit de traditie en het geloof voor vrouwen om publiek actief te zijn
– beperkte capaciteiten van vrouwen op het gebied van politiek
– nog onvoldoende aandacht voor de aspiraties van vrouwen bij officiële ontmoetingen
– onvoldoende deelname van vrouwen op niveau van dorpsbestuur en adatinstellingen – zwakke onderhandelingspositie van vrouwen
– vrouwen zijn nog steeds slachtoffer van huiselijk geweld
– vrouwen worden niet betrokken bij dorpsvergaderingen
– voorstellen van vrouwen worden niet besproken
– adatregels over het beheer van natuurlijke energiebronnen worden steeds zwakker
– het proces van Musrenbangdes vindt nog niet volgens de regels plaats
– er vindt nog huiselijk geweld plaats door mannen tegen hun echtgenotes, als gevolg waarvan vrouwen niet zelf beslissingen kunnen nemen in het huishouden
– zowel vrouwen en mannen zijn de inwoners van een dorp, maar voor een dorpsvergadering worden alleen mannen uitgenodigd. Vrouwen worden hierbij niet betrokken, laat staan dat zij hun mening kunnen geven of beslissingen nemen.
– vrouwen krijgen geen deel bij het verdelen van een erfenis

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

– vrouwen worden beschouwd als zwak/weerloos en worden daarom niet betrokken bij politieke activiteiten
– vrouwen zijn slechts gebruikers, geen planners en beslissers

– vrouwen zijn onvoldoende actief en betrokken in het besturen van het dorp (Saniri, Soa)
– huiselijk geweld

– nauwelijks vrouwen die betrokken zijn bij praktische politiek
– minimale vertegenwoordiging van vrouwen (dorpsniveau en hoger)
– de betrokkenheid van vrouwen in maatschappelijke organisaties is beperkt vanwege hun gezin, de omgeving en de maatschappij

2. Weinig steun van hulpbronnen

– vertegenwoordiging in wetgevende instanties op grond van de grondwet is nog niet ingevuld
– vrouwen durven incidenten niet te melden

3. Rechtvaardigheid en bescherming door de overheid voor vrouwelijke slachtoffers

– steeds zwaardere last van gezinseconomie
– gebrek aan juridische informatie
– omdat vrouwen als weerloos worden gezien, vinden er ook regelmatig verkrachtingen plaats, vaak van kinderen
– vrouwen die zijn achtergelaten door hun echtgenoot met een onduidelijke status
– huiselijk geweld
– rechtszaken eindigen meestal in een echtscheiding
– vrouwen worden niet betrokken bij het nemen van beslissingen

4. Afwezigheid van rechtsmiddelen en beleid (op verschillende niveaus) om grondrechten van vrouwen en rechten van vrouwelijke werknemers te garanderen

– grote werklast waardoor moeders hun kinderen geen borstvoeding kunnen geven, als gevolg waarvan moeders ziek worden en kinderen een gebrek aan voedingsstoffen hebben
– veel vrouwen die werken als (ongeschoold) arbeider, personeel of huishoudelijke hulp worden onderbetaald en krijgen geen rechtsbescherming
– onduidelijkheid over eigendom (hiervoor zijn regionale of dorpsregelingen nodig)

Issue nr. 3
Grondrechten voor vrouwen in de Molukken

1.A. problemen op het gebied van gezondheid

Categorisering

Identificatie van de problemen

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

1. Gezondheid en milieu

– onvoldoende bewustzijn bij de bevolking m.b.t. het milieu
– minimale sanitaire voorzieningen

2. Beschikbaarheid schoon water

– moeilijke toegang tot (schoon) waterbronnen (in de berggebieden)
– veel huidziekten
– schoon water is voor vrouwen moeilijk verkrijgbaar. Soms moeten zij hiervoor één of zelfs vier kilometer lopen vanaf hun dorp, hetgeen hun lasten verder verzwaart en waardoor zij veel tijd nodig hebben om water te halen of de was te doen
– vrouwen kunnen moeilijk aan schoon water komen. Vrouwen en kinderen doen hun was en baden in de rivier of bij een put, waar het water vies is doordat mensen en dieren hun behoeften doen. Ook wassen mensen daar hun dieren. Putten zijn niet afgesloten en liggen vol met rottende bladeren. Het waswater wordt vlakbij de put weg gegooid en stroomt weer terug in de put als gevolg waarvan de mensen getroffen worden door infecties als diarree en huidziektes

3. Sterftecijfer pasgeboren baby’s en moeders bij bevalling

– nauwelijks seksuele voorlichting op jonge leeftijd
– hoog sterftecijfer onder zwangere vrouwen – hoog sterftecijfer pasgeborenen

– vanwege het lage opleidingsniveau en de relatief zwakke gezinseconomie, worden veel zwangere vrouwen bij hun bevalling niet geholpen door de vroedvrouw maar door een dukun, als gevolg waarvan veel moeders en pasgeboren kinderen komen te overlijden

– huwelijken op jonge leeftijd (cultureel bepaald)

4. Voedingsstoffen

– tekort aan voedingsstoffen bij kinderen
– grote werklast waardoor moeders hun kinderen geen borstvoeding kunnen geven, als gevolg waarvan moeders ziek worden en kinderen een gebrek aan voedingsstoffen hebben (bij bedrijven)

– als gevolg van gebrekkige voorlichting over gezondheid en gezond leven, is er nauwelijks aandacht voor de gezondheid van moeder en kind, en gezondheid in verband met voortplanting. Huwelijken van minderjarige meisjes vinden regelmatig plaats.

– minimale kennis over voedingsstoffen en gezond eten

5. Eetpatroon

– in de grote stad en omgeving verschuift het

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

eetpatroon naar iedere dag rijst (uit de winkel), vis en groente.
– er is een grote neiging bij kinderen tot het eten van kant-en-klaar voedsel.

6. Middelen/voorzieningen en patroon van gezondheidszorg

– gezondheidszorgfaciliteiten (algemeen) zijn onvoldoende
– discriminatie bij gezondheidszorg op basis van economische status

– transport is moeilijk verkrijgbaar en duur – gebruik van traditionele instrumenten bij bevallingen (bamboemes)
– tekort aan medicijnen in afgelegen dorpen – hoge kosten voor injecties

– gebrek aan middelen/instrumentarium en openbare voorzieningen/infrastructuur
– onvoldoende locale centra voor gezondheidszorg

– in de afgelegen dorpen zijn er helemaal geen gezondheidsvoorzieningen, laat staan een vroedvrouw of medisch assistent
– hoge bevallings- en kraamkosten (locale vroedvrouw), anticonceptiemiddelen tegen betaling, gezondheidszorg vindt voornamelijk plaats buiten werktijden

– niet ieder dorp heeft een gezondheidscentrum, groot tekort aan medisch personeel

7. Basisgegevens over gezondheid bevolking

– groot aantal mensen dat lijdt aan reuma, astma, diarree, influenza etc.

8. Planning van gezondheidsprogramma’s die het recht van vrouwen om zich voort te planten respecteren

– weinig medisch personeel (geen vroedvrouwen)
– gewoonte van dorpsbewoners om hun behoeften te doen op het strand
– groot aantal dorpen dat nog verstoken blijft van ontwikkeling
– baarmoederinfecties
– minimale kennis bij traditionele genezers over verzorging en behandeling van moeder en kind
– vanwege het lage opleidingsniveau en de relatief zwakke gezinseconomie, worden veel zwangere vrouwen bij hun bevalling niet geholpen door de vroedvrouw maar door een dukun, als gevolg waarvan veel moeders en pasgeboren kinderen komen te overlijden.
– ook oudere kinderen die ziek zijn, worden vaak niet naar een ziekenhuis gebracht, maar door een dukun of iemand anders behandeld – er zijn ook problemen op het gebied van gezondheid omdat de vroedvrouw niet in het

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

dorp zelf woont en daar ook niet vaak komt, terwijl het ziekenhuis afgelegen ligt en het medisch personeel (indien aanwezig) erg duur is

– onvoldoende voorlichting op het gebied van gezond leven, gezondheid van moeder en kind, gezondheid en voortplanting, veel huwelijken van minderjarigen.

– gezondheidszorg vindt voornamelijk plaats buiten werktijden (Ameth). Onvoldoende voorlichting op het gebied van gezondheid en voortplanting voor vrouwen in het dorp.

– reproductieve gezondheid

9. HIV/AIDS

– groot aantal HIV-AIDS patiënten

10. Gezondheid en voorplanting

– groot aantal ziektes die te maken hebben met de reproductieve gezondheid van vrouwen
– problemen op gebied van gezondheid en voortplanting

– baarmoederinfecties
– onvoldoende voorlichting op het gebied van gezond leven, gezondheid van moeder en kind, gezondheid en voortplanting, veel huwelijken van minderjarigen
– seks voor het huwelijk

Facilitator:
Wij worden opgedeeld in groepjes met als doel om, met de beschikbare hulpmiddelen, te komen tot een analyse en het formuleren van strategische issues.

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

Hierbij zullen wij gebruik maken van de volgende groepsindeling:

Strategische issues vrouwen in de Molukken

Mentality changes

Toegang en deelname op het gebied van politiek, recht en beleid

Grondrechten voor vrouwen

Dhr. Abidin Wakanno Mevr. Gina Runmahuruw Mevr. Gamar Wakano Mevr. Rossa Pentury Mevr. Gorety Manuby Mevr. Renny Sollisa
Mevr. Like Syahailatua Mevr. Farida Pattisahusiwa Mevr. Siti Rentua

Mevr. Ike Rolobessy Dhr. Jan Oratmangun Mevr. Fien Pattiasina Mevr. Jemeke Amahoru Mevr. Etha Ohoiwutun Mevr. Ken Ihalauw Mevr. Netty Letlora Mevr. Ulen Tanate Mevr. Ayu Hasanusi Mevr. Lies Ulahayanan Mevr. Vina Elmas

Mevr. Ina Soselisa
Dhr. Veky Saiya
Dhr. Sulaiman Dappa Mevr. Betty Gaspersz Mevr. Trinani Setiowati Mevr. Halima Pelupessy Mevr. Lies Telehala Mevr. Syul Pellu Gerson Selissy

Taty Kesaulia Oliva Lasol

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

 

akibat: gevolg
faktor pendorong: ondersteunende factor faktor penyebab: oorzaak

Illustratie 2. Web chart

Groepspresentatie :

Toegang en deelname door vrouwen op gebied van politiek, recht en beleid

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

Issue

Oorzaak

Ondersteunende factoren

Gevolg

Beleid

Programma

– capaciteiten van vrouwen op het gebied van praktische politiek en besluitvorming zijn ontoereikend

– sociaal-cultureel
– traditie
– religie
– onderwijs voor vrouwen schiet tekort

– geïsoleerde gebieden
– onvoldoende middelen, voorzieningen, informatie- infrastructuur en communicatie
– rekruteringsbeleid van politieke partijen is niet ‘gender- gevoelig’

– slechte onderhandelingspositie vrouwen
– vrouwen zijn slechts gebruikers, geen planners/beslissers

– verbetering kwaliteit human resources van vrouwen is een noodzaak voor de vorming van een Bureau, Afdeling, Sectie voor – ontwikkeling van vrouwen op bestuurlijk niveau. – revitalisering van de rol van PKK15

1. begeleiding en capaciteitsontwikkeling vrouwen
2. socialisatie van het regeringsbeleid m.b.t. vergroten van capaciteiten van vrouwen

3. politiek onderwijs/trainingen voor vrouwen 4.beschikbaar stellen van middelen en voorzieningen
5. dialoog met Team PKK

– weinig steun hulpbronnen

– laag onderwijsniveau vrouwen
– culturele factoren

-organisatie- mechanismen die niet ‘gender-gevoelig’zijn – sociale opvattingen over de rol van mannen en vrouwen

– geringe vertegenwoordiging van vrouwen binnen politiek en openbare functies
– vrouwen durven incidenten niet te melden
– geweld neemt toe in getal en soort

 

15 Program Kesejahteraan Keluarga: program for family welfare

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

– onvoldoende rechtvaardigheid en bescherming door de regering voor vrouwelijke slachtoffers

– onvoldoende juridische kennis
– onvoldoende transformatie van rechtsregels om de bescherming van vrouwen te garanderen

– er is nog geen ‘rechtscultuur’
– zwak rechtssysteem
– discriminatie van vrouwelijke slachtoffers bij rechtszaken

– huiselijk geweld (seksueel, economisch, fysiek en psychisch)

– vrouwen krijgen na een echtscheiding niet de rechten die in het beleid zijn vastgesteld

– locale normen/waarden en kennis die de kant van vrouwen kiezen, moeten vorm krijgen in regionale regelgeving

1. identificatie van lokale kennis en vaardigheden die de kant kiezen van vrouwen

2. disseminatie16 van het recht aan vrouwen

– gebrek aan socialisatie van recht en beleid (op verschillende niveaus) dat gericht is op het beschermen van grondrechten van vrouwen en de rechten van vrouwelijke werknemers

– gebrek aan coördinatie en samenwerking tussen individuen/organisaties van vrouwen en de regering

– egöisme van bepaalde sectoren/organisaties/ngo’s die zich bezig houden met problemen van vrouwen

– vrouwenproblemen worden niet op een goede manier aangepakt

– vorming van een forum/systeem ter bescherming van vrouwen

– socialisatie van recht op het gebied van vrouwen (regionale en dorpsbesluiten)

 

16 noot vertaler: de verspreiding van informatie

Groepspresentatie :

Grondrechten voor vrouwen

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

Issue

Oorzaak

Ondersteunende factoren

Gevolg

Programma

Aanbevelingen

– economische problemen van Molukse vrouwen

– toegang tot ondernemerskapitaal

– beleid van banken en kapitaalverstrekkers – socialisatie van kapitaalverstrekkers – creatief

– economisch beleid

– geen ontwikkeling van economische activiteiten
– failliet

– laag gezinsinkomen

– stimuleren samenwerking met fondsenbeheerders

– wijzigen van het bancaire beleid op regionaal niveau in de vorm van een MOU17 tussen banken en de regionale overheid die aandacht heeft voor ‘gender-aspecten’

– economische problemen van Molukse vrouwen

– economische problemen van Molukse vrouwen
– planning van economische programma’s die niet zijn gebaseerd op de geografische ligging van de Molukken

– er is geen overheidshulp

– nauwelijks gezinseconomie – markt
– transport

– studie naar een uitgebreide planning van economische programma’s

– in kaart brengen en ontwikkelen van potenties

– binnen het ontwikkelingsconcept voor de provincie wordt een planning op microniveau gemaakt met aandacht voor regionale bijzonderheden

– economische problemen van Molukse vrouwen

– gebrek aan kennis en vaardigheden op het gebied van businessmanagement

– beperkte mogelijkheden voor vrouwen om hun capaciteiten te ontwikkelen
– de mythe dat vrouwen moeten worden beschermd en geen toegang krijgen

– economische activiteiten worden niet ontplooid
– weinig zelfstandigheid
– lage inkomsten

– ontwikkelen van vaardigheden en kennis over ondernemen en businessmanagement

– consistentie bij het plannen en het zorgen voor betere voorzieningen

 

17 Memory of Understanding

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

tot het openbare leven

– problemen m.b.t. voeding

– verschuiving van eetpatroon
– voedselvoorziening is niet gebaseerd op verscheidenheid aan lokaal voedsel

– afhankelijkheid van voedsel van buitenaf – reclame
– informatiestroom & globalisering -‘gezond eten beleid’ (indoctrinatie)

– verkeerde socialisatie (onderwijscurriculum)

– consumentisme
– trend om kant-en- klaar voedsel te consumeren
– gebrek aan voedingsstoffen bij kinderen

– initiatief om voedselvoorraden op lokale basis te ontwikkelen
– lokaal voedsel stimuleren (onderwijs en trainingen)

– gezamenlijk initiatief om lokaal voedsel te promoten

– probleem van beperkte energiebronnen

– planning voor ontwikkeling van energiepotenties is niet gebaseerd op aanwezige natuurlijke energiebronnen

– onvoldoende toezicht

– energiebeleid is niet

milieuvriendelijk

– distributie van BBM 18

– convergatie van gas – conspiratie aandeelhouders

– afhankelijkheid van energie van buitenaf
– gezondheidsklachten bij vrouwen

– huishoudelijk gebruik van BBM daalt
– schade aan het milieu

– in kaart brengen van energiepotenties en beheer

– stimuleren van beleidsmakers om de distributie van BBM meer proactief te controleren

– stimuleren van strenge rechtshandhaving en een einde maken aan discriminatie

 

18 bahan bakar minyak: olieproducten

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

Issue : grondrechten voor vrouwen

Oorzaak

Ondersteunende factoren

Gevolg

Programma

Aanbevelingen

Toegang en deelname vrouwen op gebied van onderwijs

– onderwijs (formeel)

– gebrek aan middelen en voorzieningen (gebouw, ruimte, laboratorium, uitrusting/materiaal voor sport, kunst, padvinderij, bibliotheek)

– curriculum zonder specifieke aandacht voor gender-aspect – gebrek aan leerkrachten in de dorpen

– adat
– religie
– bewustzijn
– planning zonder specifieke aandacht voor gender-aspect
– gebrek aan financiële steun

– kwaliteit en deelname nemen af
– analfabetisme, drop-outs en huwelijken op jonge leeftijd
– discriminatie van meisjes
– grote concentratie van leerkrachten in de stad

– voorlichting op basis van onderwijs
– het beschikbaar stellen van middelen en voorzieningen voor basisonderwijs
– socialisatie van het gender-aspect in de dorpen
– verdeling van de leerkrachten

– Overheid – ngo’s
– LSM19

– onderwijs (informeel)

– laag gezinsinkomen

– gebrek aan vaardigheden (life- skills)

– werkloosheid, veel kinderen, geweld

– functionele geletterdheid – gelijkwaardigheid
– life-skills
– free vocational skills

– capacity building
– tutor-trainingen, gelijkwaardigheid, counseling en life skills
– opvoedingscursussen voor moeders

– Overheid – ngo’s
– LSM

– moeilijk toegang tot

– beleid en budget

– hoge

– zorgen voor transport over land

– overheid, ngo’s

 

19 Lembaga Swadaya Masyarakat: maatschappelijke organisatie met eigen middelen; zelfhulporganisatie

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

transport

overheid

transportkosten en lesgelden

en zee

en LSM

Gezondheid van het gezin

– gezondheid en milieu

– afval
– luchtvervuiling

– onvoldoende bewustzijn en kennis over milieuaspecten
– geen geïntegreerd patroon van afvalverwerking door de overheid

– epidemieën, influenza, muntaber20, dengue, cikumunya, astma – hoog sterftecijfer moeders en kinderen

– voorlichting over gezondheid en milieu
– beschikbaar stellen van afvalbakken

– vergelijkende studies
– revitalisering van PKK – afvalverwerking- trainingen

– regionale parlement, overheid, PKK, ngo’s en LSM

– reproductieve gezondheid

– gebrek aan anticonceptiemiddelen, – geen lokale vroedvrouwen, hoge bevallingskosten

– overheid plaatst onvoldoende vroedvrouwen in de dorpen en ondersteunt hen evenmin

– hoog sterftecijfer onder moeders

– verspreiding van vroedvrouwen over de dorpen, trainingen voor traditionele behandelaars/verzorgers/kraamhulp

– voedingsstoffen

– carbolhydraten en proteïne, proteïne en mineralen

– kennis over voedingsstoffen

– slechte voedingsstoffen, sterfte

– voorlichting over voedingsstoffen aan de bevolking

– overheid, ngo’s, particulieren, LSM, KSM

– HIV/AIDS

– groot aantal HIV/AIDS-patiënten

– vrije seks, gebruik van drugs

– vrouwen worden het slachtoffer

– voorlichting, workshops, campagnes, interactieve media, informatieverstrekking

 

20 Muntah dan berak: braken en diarree (sv cholera-achtige ziekte)

Groepspresentatie :

Mentality changes

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

Issue

Oorzaak

Ondersteunende factoren

Gevolg

Aanbevelingen

Programma

– cultuur die niet de kant kiest van vrouwen en niet transformatief is

– basisnormen en waarden
– open informatiestroom – transformatie waarden

– patriarchale cultuur – patriarchale karakter van religie
– recht dat niet gender-gevoelig

– ontwikkelings- planning die ongelijk verdeeld en niet gender-gevoelig is
– programma voor ontwikkeling van de bevolking dat niet gender-gevoelig is

– onderwijs- curriculum dat niet gender-gevoelig is
– cultuur wordt beschouwd als iets magisch
– begrip van religie dat te exclusief en niet contextueel is
– geen accurate gegevens over de regio
– benadering van ontwikkeling die te politiek is, en gebaseerd op belangen van bepaalde groepen (overheidsbeleid dat geen aandacht heeft voor humanitaire belangen)
– onvoldoende ‘human resources’
– media die patriarchale cultuur en geweld steunen

– huiselijk geweld
– huwelijk op jonge leeftijd
– nauwelijks vrouwelijke ‘human resources’
– beperkte toegang van vrouwen tot de publieke ruimte
– claim van juistheid m.b.t. patriarchale karakter van religie
– onvoldoende toegang tot informatie, weinig transformatie
– nauwelijks sociale rechten voor vrouwen – beteugeling van rechten van vrouwen

– noodzaak voor het gebruik van een curriculum op basis van gender

– noodzaak van contextualisering van de religie, met steun voor gender-aspecten en vrede
– noodzaak voor een gelijkmatige ontwikkeling in overeenstemming met de regionale condities
– noodzaak om ontwikkelingsbeleid voor vrouwen dat niet pro-gender is, te heroverwegen

– capacity building van vrouwen (meisjesscholen)
– ontwikkeling van religieuze inzichten vanuit het perspectief van gender en vrede (studie van het geloof) – advocacy van een humaner overheidsbeleid (campagne)

– verspreiden van informatie en kennis over gender-gelijkheid, meer contextuele gender-studies (workshops, seminars, FGD, studie, onderzoek etc.)

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

Facilitator:
Na het verwerken van alle opmerkingen en verbeteringen, gaan wij een strategische agenda en aanbevelingen formuleren (team bestaande uit: Gina Rumahurwu, Abidin Wakanno, Jemeke Amahoru, Ike Rolobessy, Oliva Lasol, Ina Soselisa, Lies Marantika/Mailoa, George Corputty, Vivi Marantika/Latekay).

Capacity building voor vrouwen:

– scholen voor meisjes/vrouwen (met een curriculum waarin de volgende onderwerpen zijn opgenomen: contextualisering van gender-gevoelige religie en cultuur, culturele transformatie, transformatie van regels en beleid, recht, het thema van de noodzaak van grondrechten op basis van de diversiteit van dorpen, home-industry op basis van de potenties van lokale hulpbronnen)

– politieke educatie (in de context van het dorp)

– empowerment (economisch) van vrouwen

Advocacy (Campagnes, workshops, seminars, trainingen etc.):

– het stimuleren en ontwikkelen van “een speciale vorm” van inzet voor de rechten van vrouwen binnen de overheid
(echelon II); met inbegrip van Revitalisering van de rol van PKK

– het stimuleren van dorpsreglementen die gendergevoelig zijn

– de opzet van een model van dienstverlening voor vrouwen en kinderen die slachtoffer zijn, op basis van het
samenlevingsverband (Ambon en Lease)

– het ontwikkelen van een planning om in basisbehoeften te voorzien (onderwijs, gezondheidszorg, voeding, energie,
economie) op basis van de diversiteit van dorpen en hun geografische ligging

– de campagne “gezond lokaal voedsel”

Research, studie en publicaties (met als thema: Adat gebaseerd op Gender Mainstreaming)

– op basis van lokale context (diversiteit)

– studies op het gebied van religie

Gezamenlijke aantekening:
Op 15 maart 2008 zal het team, onder coördinatie van Humanum, de strategische issues formuleren en aanbevelingen doen.

EXPERT MEETING

“Capacity Building Project for Women On the Moluccas” Ambon, 10-12 maart 2008

1. Studie naar ontwikkelingsplanning in relatie tot grondrechten voor vrouwen (door: Ir. Ny. Senda Titaley/Pupela, MT – planningsdeskundige & voormalig hoofd van het Planningsbureau voor de Molukken -2005, thans actief als directrice van het Peace Truth Development programma)

2. Studie naar ontwikkelingsimplementatie in relatie tot grondrechten voor vrouwen (door: drs. Olicia Ch. Latuconsina/Salampessy – vice-burgemeester van Ambon)

3. Wetenschappelijke studie naar Gender Mainstreaming in relatie tot grondrechten voor vrouwen (door drs. Feky Manuputty – docente Sociologie aan de Faculteit Sociale en Politieke Wetenschappen, Universitas Pattimura, Ambon-Maluku)

4.Leesmateriaal: “Beschouwing (met voorbeelden) m.b.t. adatrecht bij het beheer van kustgebied en wateren in de regio” door prof. dr. Ronald Z. Titaheluw, SH, Mhum (zie bijlagen) en Analyse-instrumenten

5.VN Resolutie 1325

Bijlagen:

Nieuwsbrief 2008

NIEUWSBRIEF 2008

Expertmeeting Gender

EXPERTMEETING GENDER 8 SEPTEMBER 2007

INLEIDING

Onderwerp van de Expert meeting:

Capacity Building Traject Vredesopbouw voor Vrouwen op de Molukken

Dit verslag heeft twee doelstellingen:

1.Vastleggen wat is gezegd en gedaan tijdens de bijeenkomst, zodat deelnemers een
herinnering hebben en de afspraken die gemaakt zijn niet vergeten.

2.Een eerste opzet maken van een handleiding, die gebruikt kan worden door trainers op
de Molukken. Deze handleiding wordt ook gebruikt bij voorlichtingsactiviteiten in
Nederland.

Daarom bestaat het verslag uit twee delen die synchroon verteld worden.

A. Een chronologische weergave van wat er tijdens de expert meeting is gebeurd

B. Lessen die zijn te trekken uit wat er is gedaan; leerpunten (cursief).

Achtergrond van de expert meeting

Vier landelijke Molukse organisaties, waaronder Vrouwen voor Vrede op de Molukken (VvVM), hebben een alliantie gevormd met als doel het realiseren van de Millennium Development Goals in 100 dorpen op de Molukken. Binnen de alliantie heeft VvVM voor dit 100-dorpen-plan: de gender-dimensie en interreligieuze samenwerking en dialoog als doelstelling. Zij gaan zich sterk maken voor MDG3, gelijkheid mannen en vrouwen en 40% vrouwenparticipatie.

Voor VvVM is het belangrijk om te weten wat dat precies inhoudt, en ook voor de andere leden van de alliantie is meer inzicht in de genderaspecten belangrijk. Daarom organiseert VvVM een expertmeeting waarbij alle VvVM-vrouwen en leidinggevenden van de andere organisaties binnen de alliantie bij elkaar komen. Daarbij zijn ook twee vrouwen uit de Molukken uitgenodigd. De expert meeting zou een programma, of beter gezegd een activiteitenplan voor de gender-dimensie in vredesopbouw moeten opleveren.

Leerpunt 1. Doelstelling
Bij het organiseren van een training of workshop moet van te voren goed duidelijk zijn wat er met de training beoogd wordt. Wat wil je bereiken; wat is het doel?

1

Wees niet bang om ruim tijd uit te trekken voor het helder krijgen van je doelstelling. Zorg dat er een eenduidige doelstelling geformuleerd wordt, die gedragen wordt door alle organisatoren.

Voorbereiding

De dag is tot stand gekomen in samenwerking met diverse organisaties. VvVM heeft geld bij elkaar gebracht voor het huren van een conferentieruimte, de reiskosten van de deelnemers en voor de trainers en de verslaglegging. Bijdragen kwamen van IFOR’s Women Peacemakers Program (WPP), Cordaid en Mama Cash.

Conferentieoord was Kontakt der Kontinenten in Soesterberg, waar VvVM al eerder goede ervaringen mee had gehad. Een datum werd vastgesteld na overleg met de verschillende deelnemers.

Een voorlopig programma is opgesteld en doorgesproken met de trainers van WPP. De trainers legden er sterk de nadruk op dat als je wilt samenwerken met mensen in de Molukken, je dan zeker vertegenwoordigers uit die regio moet uitnodigen. Zij zijn in eerste instantie de experts voor wat er op de Molukken nodig is en voor wat er al aan projecten gebeurt.

Leerpunt 2. Voorbereiding
Aandachtspunten voor de voorbereiding van een training of workshop zijn:

– Begin lang van te voren met het zoeken van sponsors; sommige donoren hebben veel tijd nodig voor het afhandelen van een subsidieaanvraag. Voor een subsidieaanvraag heb je een schatting nodig van mogelijke kosten. Je moet dus ook al vroeg beginnen met plannen. Bedenk hoeveel tijd voor de training nodig is. Dit is afhankelijk van de inhoud van de training, de gekozen werkvormen, de beschikbaarheid van de trainers en het tijdsbeslag dat je van de deelnemers kunt vragen. Soms kan een training gesplitst worden in meerdere bijeenkomsten.

– Zoek een ruimte die rustig is, waar ongestoord gewerkt kan worden. Bedenk hoe er voor eten en drinken gezorgd gaat worden. Is er kinderopvang nodig?

– Hoeveel deelnemers ga je uitnodigen? Hoe ga je hen werven? Op hoeveel mensen kun je ongeveer rekenen? Voor een training of workshop waarin de inbreng van de deelnemers serieus genomen wordt (participerend werken) is 30 deelnemers een maximum. Over het algemeen is het prettig participerend werken met 10 tot 20 mensen.

– Bespreek de doelstelling van de training met een ervaren trainer. Maak samen met haar of hem het definitieve programma.

2

Deelnemerslijst

Vrouwen voor Vrede op de Molukken (VvVM):
Michelle Sikteubun
Willy Takariya
Etha Ohoiwutun
Aisjah Ririn
Djannah Ollong
Shima Pattisahusiwa
Farida van Bommel

Moluks Historisch Museum (MHM):
Wim Manuhutu
Ron Habiboe (verhinderd)

Landelijk Steunpunt Educatie Molukkers (LSEM):
Augustien Souisa

Agenda*

Germen Boelens

TitanE:
Buce Ubro
Tom Tehupuring

Baileo Moluccas Networking (Ambon): Vivi Marantika
Mimi Kabalmay

Trainers:
Isabelle Geuskens (IFOR’s Women Peacemakers Program, WPP) Christina Reyna (WPP)

Notuliste
Janne Poort-van Eeden

De dag is zodanig opgezet dat er aan het eind van de dag een eerste opzet voor een actieplan kan liggen.
– Na een ronde kennismaking en een presentatie van het 100-dorpenplan als

achtergrondinformatie
– wordt bezien wat het probleem is (achtergestelde rol van vrouwen in de Molukse

gemeenschap, met name bij vredesopbouw)
– welke de sterke en zwakke kanten van de uitvoerende organisatie zijn en de kansen en

bedreigingen waar het plan mee te maken kan krijgen.
– Daarna wordt gezocht naar de gezamenlijke doelstellingen voor het project
– waarna er gewerkt wordt aan plannen die de doelstellingen kunnen verwezenlijken.
– Ook wordt nog aangegeven hoe er geëvalueerd kan worden.
– Tenslotte krijgen de deelnemers gelegenheid om hun oordeel over deze dag uit te spreken.

* Voor de uitgebreide agenda: zie bijlage I

09:30 Welkom; Korte introductie op de achtergrond van deze dag.
09:35 Kennismakingsronde: Elkaar leren kennen en verwachtingen voor de dag uitspreken.

Die verwachtingen worden weer gebruikt bij de evaluatie
09:55 100-dorpenplan. Presentatie met uitleg van het project
10:10 Vrouwen sterker maken voor vrede; stand van zaken. Hoe kunnen we de deelname

van vrouwen in de Molukse samenleving vergroten, met name wat betreft

vredesopbouw.
10:35 Inventarisatie van de grootste obstakels voor deelname van vrouwen aan

vredesopbouw. 11:00 Koffiepauze

11:15 Groepswerk: een SWOT-analyse maken van de context waarin het project uitgevoerd gaat worden.

3

12:05 Onze eigen doelstellingen voor het project opzetten met het SMART-model 12:35 Lunch
13:30 Groepswerk: hoe zetten we de doelstellingen om in mogelijke activiteiten 15:00 Theepauze

15:15 De Activiteiten: plenaire presentatie van het werk in de groepjes
15:55 Uitkomsten en leerpunten: Hoe gaan meten of we onze doelstellingen hebben

gerealiseerd? Wat zijn de meetpunten?
17:20 Evaluatie: Zijn onze verwachtingen uitgekomen? Aanbevelingen. Mogelijke follow-up 18:00 Diner

Leerpunt 3. Agenda
Bij het maken van de agenda is het belangrijk om de opbouw van de dag in de gaten te houden. De opbouw moet leiden naar het verwezenlijken van de doelstelling van de training. Bij elke activiteit kun je bedenken
– wat moet er geleerd worden?
– hoe draagt dit bij aan de doelstelling van de dag?
– wie leidt de sessie?
– welke hulpmiddelen gebruik ik?

Beginnen met kennismaking en eventueel verwachtingen van de deelnemers. Als de mensen elkaar al wel kennen, kan een ijsbreker – een introductieoefening- een goede manier zijn om een sfeer van samenwerking en onderling vertrouwen te scheppen.
Groepswerk is belangrijk om zoveel mogelijk inbreng van de deelnemers te kunnen krijgen. Sommige mensen durven zich vrijer te uiten in een klein groepje dan in de plenaire zitting.

Houd ruimte vrij voor evaluatie. Het is voor de deelnemers, zowel als voor de begeleiders belangrijk om terug te blikken en te zien wat goed ging en wat eventueel anders zou kunnen.

4

VERSLAG

Voorbereiding

De tafels staan in een groot vierkant, zodat de deelnemers elkaar kunnen zien tijdens het gesprek. De begeleiders zetten de materialen klaar die zij nodig zullen hebben: een flap-over en een beamer voor de presentaties. Op de tafels worden de naamkaartjes neergelegd, waar iedereen zelf zijn naam op kan zetten.

De deelnemers komen binnen.

Leerpunt 4. Tijdsplanning
Zorg dat je als begeleiders ruim op tijd aanwezig bent. Je kunt dan ontspannen de laatste voorbereidingen te treffen. Een gejaagde trainer maakt geen professionele indruk.

Houd er bij de planning rekening mee dat een sessie bijna altijd wat later dan de afgesproken tijd begint. Plan het eerste half uur niet te vol.

Leerpunt 5. Inrichting van de ruimte
Bij participerend werken is het belangrijk dat de deelnemers elkaar kunnen zien. Een opstelling met rijen stoelen achter elkaar bevordert de onderlinge communicatie niet.

Het is prettig als er zoveel ruimte is, dat de deelnemers ook in groepjes bij elkaar kunnen zitten; liefst in aparte ruimtes. Twee groepen in een ruimte werkt vaak storend, omdat je dan makkelijk hoort wat de andere groep doet. Dat effect is weg bij drie of meer groepen in dezelfde ruimte.

5

Start

Isabelle Geuskens heet de deelnemers welkom. Zij begint in het Nederlands, maar schakelt soms over op het Engels, omdat haar collega geen Nederlands of Maleis spreekt. Voor de twee gasten uit de Molukken is er simultaanvertaling in het Moluks/Maleis. Zij verstaan ook Engels.

Isabelle deelt enveloppen uit met informatiemateriaal. Hierin zitten de agenda van de dag en een paar formulieren die later op de dag gebruikt gaan worden bij verschillende onderdelen van het programma. Ook een boekje over VN-veiligheidsraadresolutie 1325 is ingesloten.

Leerpunt 6. Taal
In een groep mensen van verschillende achtergronden is het belangrijk om duidelijke afspraken te maken over de taal die tijdens de training gebruikt gaat worden. Zorg voor een tolk/vertaler of spreek af dat iedereen een gemeenschappelijke taal gebruikt.

Leerpunt 7. Informatiemateriaal
Ga er nooit van uit dat de deelnemers de agenda wel bij zich zullen hebben, ook al is die van te voren rondgestuurd. Zorg dat de noodzakelijke informatie voor iedere deelnemer ter plekke beschikbaar is.

Welkom

Etha Ohoiwutun van VvVM heet de deelnemers hartelijk welkom met een speciaal welkom in het Moluks/Maleis voor de gasten uit Ambon, Vivi Marantika en Mimi Kabalmay.

Kennismaking en verwachtingen voor de dag

Christina Reyna leidt de eerste ronde. Ze deelt gele plakbriefjes uit met het verzoek daarop te schrijven wat je als deelnemer van deze dag verwacht.

Iedereen zegt zijn naam, van welke organisatie hij of zij is, en in de eigen taal wat de verwachtingen ten aanzien van vandaag zijn. De verwachtingen die genoemd worden zijn:

– Ik hoop dat we een goed programma kunnen ontwikkelen vandaag; een concreet
activiteitenplan dat te gebruiken is in Nederland en op de Molukken.

– Een capacity building programma ontwikkelen voor vrouwen op de Molukken

– Handvatten voor samenwerking met de Molukken

– Wat kunnen wij als organisaties zelf doen voor de vrouwen? Empowerment,
samenwerking, activiteiten

– Meer weten over de rol van vrouwen bij ontwikkeling en verzoening en over programma’s
voor vrouwen.

– Hoe gender een rol speelt in de klassenverhoudingen en de hiërarchie in de Molukse
dorpen

– Inzicht in de positie van vrouwen in de dorpen, en in de positie van gender bij duurzame
ontwikkeling

– Mogelijkheden van gender bij ontwikkeling communiceren op Nederlandse scholen met
Molukse leerlingen

6

– Expertise-uitwisseling; de samenwerking tussen onze organisaties versterken – Meer weten over machtsrelaties
– Ik hoop dat dit een nieuwe ervaring wordt.

De gele briefjes worden op de wand geplakt. Aan het eind van de dag worden ze weer teruggenomen, en kunnen mensen er op schrijven in hoeverre aan de verwachtingen is beantwoord.

Leerpunt 8. Verwachtingen
Het opschrijven van de verwachtingen ten aanzien van de dag is handig, voor de verslaglegging en ook om aan het eind van de dag er weer op terug te kunnen komen.

Hoewel het programma van te voren is vastgesteld, kan er toch ingespeeld worden op de uitgesproken verwachtingen door verbindingen te leggen en veel ruimte te geven aan de eigen inbreng van de deelnemers.

Introductie op het programma

Isabelle Geuskens stelt zich voor. Zij is projectmanager van het Women Peacemakers Program (WPP) van de IFOR, een wereldwijde vredesorganisatie die al sinds 1917 bestaat. WPP bestaat nu 10 jaar. Het programma werd opgericht omdat in de IFOR-beweging vrouwen veel werk verzetten, maar dat zelden naar buiten kwam. Vrouwen kregen niet de gelegenheid hun specifieke kennis en kunde te manifesteren. Daarom werkt WPP aan het versterken van vrouwen, met name door Trainingen voor Trainers. Vooral jonge vrouwen krijgen de kans om te professionaliseren. Daarnaast documenteert WPP het vredeswerk van vrouwen van over de hele wereld. WPP werkt ook aan meer genderbewustzijn in de vredesbeweging zelf.

Isabelle’s verwachtingen voor deze dag zijn dat vooral de deelnemers zelf hard zullen werken. De opzet van de dag is gericht op het verbinden van elkaars kennis en ervaringen, meer kennis opdoen over wat vrouwen in de Molukken zelf denken, en samen strategieën ontwikkelen en plannen maken. Het is een vol programma, daarom het verzoek om zich goed aan de afgesproken tijden te houden.

Het 100-dorpenplan is de context waarin het programma van vandaag plaats vindt. Daar moeten we ons op richten en de plannen op afstemmen.

Leerpunt 9. Introductie
Het is verstandig om aan het begin van de training/workshop nog in het kort de belangrijkste doelstelling aan te geven, zodat iedereen zich goed realiseert waarvoor we hier zitten. Ook een korte uitleg van de te gebruiken werkmethodes (participerend) kan verhelderend zijn.

7

Presentatie 100-dorpenplan

Buce Ubro presenteert het 100-dorpenplan. Hij heeft een powerpoint-presentatie gemaakt, maar men krijgt de beamer niet aan de praat. Hij zet desondanks duidelijk uiteen wat het 100- dorpenplan behelst.

Leerpunt 10. PowerPoint
PowerPoint kan goed werken als de illustratie van een verhaal. Bijvoorbeeld door korte samenvattingen en vooral illustraties (foto’s, cartoons, schema’s e.d.), die zichtbaar zijn tijdens een mondelinge presentatie. Een PowerPoint die het hele verhaal bevat schiet zijn doel voorbij, omdat de deelnemers dan hun aandacht moeten verdelen over lezen en luisteren.

Als je een PowerPoint laat zien tijdens je voordracht, laat de deelnemers er naar kijken, maar houd zelf oogcontact met je publiek.

Leerpunt 11. Techniek
Neem de tijd om van te voren de apparatuur goed te installeren en te checken of alles werkt. Gebruik daarvoor de software die je ook tijdens je presentatie gaat gebruiken.

Zorg dat je altijd je presentatie of voordracht ook zonder technische hulpmiddelen kunt geven. Word niet afhankelijk van de techniek.

Het 100-dorpenplan is een Campagne in het kader van fondswerving om in 100 dorpen in de Molukken bij te dragen aan schoon drinkwater, seksegelijkwaardigheid en goed bestuur. De bedoeling is om hiervoor in vier opeenvolgende jaren 1 miljoen euro per jaar bij elkaar te brengen.

Aanleiding tot het plan
Sinds 1999 zijn er veel initiatieven genomen, maar ze waren versnipperd en ongecoördineerd. Er was weinig samenhang en afstemming. Bovendien was er veel concurrentie op de markt van de goede doelen. Er komen steeds meer initiatieven, maar de middelen nemen niet toe. Daarom hebben al die goede bedoelingen weinig impact op de armoedebestrijding.

Raamwerk van de planvorming
We kiezen voor samenwerking op lokaal, nationaal en internationaal niveau. Daarbij zijn de Millenniumontwikkelingsdoelen het uitgangspunt. We willen een duurzaam plan, waarbij niet iedere Molukse groep enkel werkt vanuit betrokkenheid bij de eigen kampong. Daarom stemmen we ook af op het Nederlands beleid ten aanzien van Indonesië.

Om schoon drinkwater, seksegelijkwaardigheid en democratie in de 100 dorpen te bevorderen zetten wij onze praktijkerving in, onze knowhow en ons netwerk.

8

De Campagne
Doel van de campagne is 1 miljoen euro per campagnejaar
De doelgroep zijn de gemeentes met Molukse inwoners, in samenwerking met de provincies. In 60 gemeentes wonen Molukkers; we rekenen op deelname van minstens 25 gemeentes, medefinancieringsorganisaties, bedrijven en andere donoren.
De actie wordt uitgevoerd door de alliantie van TitanE, MHM, LSEM en VvVM. Ondersteuning komt onder andere van het Moluks Centrum Drente.

De lobbystrategie is het creëren van een breed draagvlak door ondertekening van een manifest door Molukse sleutelfiguren in Nederland, zoals Molukse politici, muzikanten, acteurs, sporters, enz. Ook wordt er een handtekeningenactie begonnen in elke gemeente met Molukse ingezetenen, te beginnen met 100 lokale Molukse, Nederlandse en allochtone Vips.

We gaan voorlichting geven op scholen, via internet en bij publieke bijeenkomsten. We bieden ook lesprogramma’s aan, een reizende tentoonstelling, een cursus, en dergelijke.

Verwacht resultaat
25 gemeenten geven jaarlijks 20.000 euro in het kader van projectkoppeling. Novib en Cordaid hanteren een verdubbelingregeling.
Per gemeente financieren 2 bedrijven een waterproject à 5000 euro.

Keuze van de 100 dorpen
De partijen op de Molukken die de problemen het beste kennen, zoals MUI (moslim), GPM (protestant), het Bisdom (katholiek), de overheid en NGO’s, gaan 75 dorpen selecteren, op basis van een verdeelsleutel. De overige 25 dorpen worden gekozen op basis van een voordracht uit Nederland.

Planning
2007 In September start van de handtekeningenactie
2011 Realisering van het 100-dorpenplan
2012 Tweede 100-dorpenplan (Als het allemaal wil lukken) 2015 Eindbalans van de Millenniumontwikkelingsdoelen 2016 Eindresultaat tweede 100-dorpenplan.

Vrouwen en Vrede

Isabelle Geuskens leidt het onderwerp in: Vrouwen doen veel werk op gemeenschapsniveau, maar niet in het openbare leven of bij het nemen van beslissingen. De socialisatie van meisjes houdt hen nog al te vaak in een achtergestelde positie. Er wordt al veel lobbywerk gedaan door vrouwengroepen en één van de grootste successen is het aannemen van Resolutie 1325 door de VN Veiligheidsraad over Vrouwen, Vrede en Veiligheid. Deze resolutie kan een goed instrument zijn bij nationaal lobbywerk. Heeft Indonesië deze resolutie geratificeerd? Dit blijkt het geval te zijn.

9

De situatie van vrouwen op de Molukken*

De tekst ‘The Future of Moluccas Women’ is bijgevoegd als Bijlage II.

Vivi Marantika en Mimi Kabalmay geven een inleiding.

Door de adat (traditionele gewoontes) hebben vrouwen een belangrijke rol bij vredesprocessen en verzoening. Bijvoorbeeld organiseren zij gezamenlijke maaltijden, of een hele familie gaat op bezoek bij een voormalig vijandelijke familie. De adat is ook een steun bij het benadrukken van de identiteit als Molukse vrouwen en niet als Christelijk of Islamitisch.

De adat helpt de vrouwen echter niet om invloed te hebben op het politieke vlak. Er zijn enkele systemen waar de erfopvolging via de vrouw gaat (matrilineair). Maar ook daar zouden vrouwen veel meer te zeggen moeten hebben over de natuurlijke bronnen, zoals water, energie en land. Misbruik hiervan heeft directe gevolgen voor de vrouwen, omdat zij verantwoordelijk zijn voor het voedsel en de gezondheid van hun familie en gemeenschap. Zo werd in de naam van ‘ontwikkeling’ een zand- en steenwinning aangelegd, maar er werd geen rekening mee gehouden dat hierdoor de toegang tot het water geblokkeerd werd.

Er zijn veel ontwikkelingsproblemen op de Molukken. Veel vrouwen sterven in het kraambed, de kindersterfte is hoog en er is te weinig toegang tot gezondheidszorg.

Aanbevelingen om de situatie van vrouwen te verbeteren zijn:

1.Educatie voor vrouwen, zodat alle leden van de gemeenschap dezelfde informatie
hebben over de politiek en de economie. Vrouwen kunnen dan ook beter deelnemen
aan politieke besluitvormingsprocessen.

2.Versterking van de capaciteiten van vrouwen, gebaseerd op seksegelijkwaardigheid en
rechtvaardigheid

3.Versterking van deelname van vrouwen bij het organiseren op dorpsniveau.

Dit alles om te bereiken

– dat vrouwen hun kritisch bewustzijn versterken

– dat vrouwen toegang, controle en zeggenschap krijgen over de basisbehoeften
(gezondheid, politiek, rechten, economie, educatie, voedsel, enz.)

– dat vrouwen direct kunnen onderhandelen over hun rechten met de lokale regering en met
andere beslissers.

– dat de vrouwen steeds verder hun politieke bewustzijn ontwikkelen, eerst als vrouwen
onderling en later ook met mannen, hun familie en hun gemeenschap.

– dat er een transparant lokaal systeem ontstaat, gebaseerd op rechtvaardigheid en
seksegelijkwaardigheid.
Na de Beijing VN-vrouwenconferentie in 1995, zijn steeds meer vrouwen op de Molukken actief geworden. Het Baileo Moluccan Network is één van de organisaties die probeert de positie van vrouwen te verbeteren, maar het democratische proces op de Molukken is nog niet genoeg ontwikkeld; er is nog geen kritische massa waardoor fundamentele veranderingen tot stand kunnen komen zodat de vrouwen hun toekomst in eigen hand kunnen nemen. Gender moet een integraal onderdeel zijn van elk programma, want vrouwen zijn een deel van de oplossing. Er worden kleine stapjes gezet, maar het is nog geen structureel beleid.

10

Er worden diverse vragen gesteld aan de Molukse vrouwen
– Wordt er met 1325 gewerkt op de Molukken?
Er zijn tegenwoordig wat meer vrouwen in het parlement. Baileo zelf werkt op lokaal niveau en daar gebruiken ze 1325 niet bij.

– Emancipatie van de Molukse vrouwen zou een bedreiging zijn voor de positie van de mannen. Hebben jullie dat ook gemerkt?
Baleo is genderbewust, en werkt niet alleen met vrouwen, maar betrekt er ook de mannen bij.

– Hebben jullie direct contact met de lokale bevolking, of werken jullie vooral met NGOs? Wij werken met NGOs en sociaal werkers. Wel hebben we direct contact met de bevolking via onze radioprogramma’s. We geven daarin informatie over HIV/Aids en het gebruik van condooms. Kranten worden niet zoveel gebruikt.

Vraag van Cristina (trainer)
– Wat is de context waarin Baileo werkt, hoe is de conflictsituatie? Hoe stabiel is de samenleving? Hoe zijn de vrouwen betrokken in het vredeswerk?
Het conflict heeft een religieuze component, maar het is vooral ook een belangenconflict. De situatie is op dit moment stabiel, er wordt niet gevochten. Vrouwen zijn nog steeds buitengesloten bij investeringen die hen ook aan gaan. Het is belangrijk hun kritische vermogen te versterken en de toegang tot beslissingen te verbeteren.
Tom vertelt vanuit zijn recente ervaring bij het technische werk van de aanleg van een waterleiding. Er was een vrouwelijke ingenieur bij de besprekingen. Eerst werd daar een beetje vreemd naar gekeken, maar ze was erg deskundig en werd al gauw volwaardig geaccepteerd. Het was opvallend dat vanuit het gezichtspunt van vrouwen dingen anders – en praktischer – werden aangepakt.

Leerpunt 12
In een training of workshop staan de deelnemers centraal; vanuit hun ervaringen wordt gewerkt. Als er lezingen of presentaties nodig zijn, zorg dan dat er ook ruim tijd wordt uitgetrokken voor het stellen van vragen ter verduidelijking, maar vooral ook voor discussie. Deelnemers kunnen dan vragen stellen die direct voor henzelf en hun eigen werk van belang zijn en vanuit hun eigen ervaring de informatie verrijken.

Leerpunt 13
Het is goed als de organisatoren of begeleiders tussendoor zo nu en dan checken of de gang van zaken voor de deelnemers nog naar tevredenheid is. Kan iedereen het volgen? Is er vertaling nodig? Laat horen als je iets niet begrijpt of een opmerking wilt maken.

Conclusie van de discussie: Vrouwen zijn belangrijk bij vredesopbouw, niet alleen omdat het eerlijk is, maar ook omdat zij vanuit hun specifieke positie in de maatschappij heel eigen gezichtspunten kunnen inbrengen, waar de hele bevolking wat aan heeft.

11

Inventarisatie van de grootste obstakels voor deelname van vrouwen aan vredesopbouw.

Isabelle tekent een driehoek op de flap-over. De driehoek staat op zijn punt en symboliseert het probleem – of het conflict – waar we het over hebben.
Samen met de groep wordt het probleem gedefinieerd:

De ongelijke positie en participatie van vrouwen bij vredesopbouw; ongelijke machts- verhou- dingen

Dit probleem kan niet blijven bestaan als het niet gesteund wordt; de driehoek zou omvallen. Er zijn dus pilaren die de driehoek overeind houden; knelpunten; mensen, systemen en omstandigheden die het probleem in stand houden.

De deelnemers benoemen de pilaren die het probleem in stand houden. Volgens hen zijn dat de volgende:
– Culturele factoren, traditie (vrouwen worden niet serieus genomen)
– Religie: Discriminatie van vrouwen

– Overheid: Ziet vrouwen niet als stakeholders
– Geen gender awareness in de maatschappij, niet bij mannen en niet bij vrouwen
– Weerstand tegen het begrip ‘gender’
– Onderwijs: Vrouwen hebben er niet voldoende toegang
– Economie en gezondheid: vrouwen hebben geen zeggenschap op die gebieden
– Media zijn conservatief met betrekking tot gender en tonen vaak stereotypen.
– De bevolking is zich niet bewust van mediamanipulatie
– Vrouwen kennen hun rechten niet voldoende
– (Werkende) vrouwen zijn overbelast; mannen nemen nauwelijks ‘vrouwentaken’ over. – Mannen willen hun positie niet afstaan.
– Weinig zelfvertrouwen bij vrouwen, door hun socialisatie
– Vrouwen die op de barricaden gaan worden gestigmatiseerd.

12

Leerpunt 14. De probleemdriehoek
Deze oefening is heel zinvol om met elkaar het probleem of een conflict te definiëren. Alle deelnemers moeten het eens zijn over de tekst in de driehoek.

Als er deelnemers van verschillende kanten in een conflict aan de discussie deelnemen, kan een definitie van het probleem die voor alle partijen aanvaardbaar is veel tijd kosten. Deze discussie is in ieder geval heel nuttig, omdat ze inzicht geeft in de gezichtspunten van de verschillende deelnemers en een eerste stap kan zijn op weg naar begrip voor elkaars standpunten.

In geval van een conflict, kunnen de pilaren worden ingevuld met een wij- kant en een zij- kant. Wat houdt aan onze kant het probleem in stand? Wat zijn bij de tegenstanders de ondersteunende factoren?

In de discussie over de pilaren, worden vaak voorbeelden en verhalen verteld. Taak van de gespreksleidster is om uit een verhaal een of meerdere steunpunten te destilleren.

Zorg dat de discussie niet vooruitloopt op mogelijke oplossingen. Deze oefening is een inventarisatie van knelpunten.

Deze analyse van het probleem is de basis voor mogelijke oplossingen. Als één van de pilaren wegvalt, gaat de driehoek wankelen. Hoe meer pilaren weggewerkt worden, hoe eerder het probleem wordt opgelost. Aan welke pilaar of pilaren gaan wij werken?

Groepswerk: SWOT-analyse *

* Een formulier voor een SWOT-analyse is als bijlage 3 bijgevoegd (uit de MWPN-syllabus)

Voordat we toekomen aan mogelijke activiteiten om aan de knelpunten van het probleem te gaan werken, moeten we eerst weten wat realistisch is. Wat zijn de sterke en zwakke kanten van onze organisatie? Wat kunnen we aan? Wat is de context waarbinnen we werken: wat zijn de kansen en bedreigingen om ons heen? Waar moeten we rekening mee houden?

Voor deze analyse is de oefening met het SWOT-model een goed hulpmiddel.
S staat voor Strengths, de Sterke punten van onze alliantie, onze kracht
W staat voor Weaknesses, de Zwakke punten van onze organisaties, en onze alliantie
O staat voor Opportunities, de Kansen en mogelijkheden van de omgeving waarin we werken T staat voor Threaths, de Bedreigingen, de obstakels die we tegen zullen komen.

Strengths en Weaknesses zijn de interne factoren die een rol zullen spelen bij het uitvoeren van onze plannen. Opportunities and Threaths zijn de externe factoren waar we mee te maken zullen krijgen.

De deelnemers gaan in groepjes uit elkaar. Ieder groepje bespreekt een onderdeel van de SWOT-analyse.

13

Leerpunt 15. Verdeling in groepen
Werken in groepen geeft alle deelnemers de kans om een ruime inbreng in de discussie te hebben. Over het algemeen is het belangrijk om ook tijd in te ruimen voor een plenaire presentatie, zodat alle deelnemers een beeld kunnen krijgen van wat er in de groepjes besproken is. Vaak is dit nodig voor de voortgang van het proces. Zeker in het geval van de SWOT-analyse, waar ieder groepje zich verdiepte in een deel van de context van het probleem.

De gespreksleidster/trainer bedenkt van te voren hoe ze de groepsverdeling aanpakt. Daar zijn verschillende mogelijkheden voor.

1. Eigen keus van de deelnemers: mensen willen soms met bekenden in een groepje zitten of
juist niet. Je kunt de deelnemers dan zichzelf laten verdelen per onderwerp, of per locatie.

2. Willekeurig: laat de deelnemers één voor één aftellen, zover als er groepen nodig zijn. In
dit geval dus 1-2-3-4, 1-2-3-4 enz.. De nummers 1 vormen een groep, de nummers 2 een andere groep enz. In dit geval zullen vaak mensen die elkaar kennen, en bij elkaar zaten, in verschillende groepen terecht komt.

3. Met een bepaalde bedoeling: als je van te voren zeker wilt zijn van een bepaalde groepsvorming (bijvoorbeeld in ieder groepje niet meer dan twee mannen, of mensen met een bepaalde deskundigheid bij elkaar, of juist verspreid). Zorg dan van tevoren dat je de lijstjes met namen gemaakt hebt.

Zeg van te voren hoeveel tijd de groepjes krijgen.”We komen hier weer terug om…..”

Als de groepjes gevormd zijn en op hun diverse locaties zitten, ga dan als begeleider langs ieder groepje. Vraag of de opdracht begrepen is; zijn er nog vragen? Hebben jullie nog iets nodig?Leg ook uit dat één van de leden van de groep straks moet presenteren. Het groepje kan beslissen wie dat zal zijn.

Ga vijf of tien minuten voor het einde van het groepswerk nog een keer langs alle groepen en vraag hen af te ronden. Moeten zij nog iets opschrijven om straks te presenteren? Het kan zijn dat alle groepen meer tijd nodig hebben. Wees dan soepel met de tijd. Houd echter ook altijd de grote lijn in de gaten: hoe laat is de lunch? kunnen we uitlopen? Enz. Als er een groep is die langer tijd nodig heeft, geef ze dan nog een paar minuten extra, maar wijs ook op de noodzakelijke voortgang van het proces.

Presentatie van het Groepswerk: SWOT-analyse

Bij terugkomst presenteren de groepen de resultaten van hun discussie. Die zijn duidelijk op een flap geschreven. De flap wordt voorin opgehangen, één van de leden van de groep vertelt hoe de discussie gelopen is of geeft uitleg bij de opgeschreven punten.

Leerpunt 16. Presentatie van het groepswerk
Bewaak de tijd van de presentaties, zodat niet de laatste groep nauwelijks meer tijd heeft om te presenteren. Spreek van te voren af hoeveel tijd iedere groep voor de presentatie krijgt.

14

Groep 1. Sterke punten
1. Het bezitten van natuurlijke bronnen
2. Het hebben van een adatsysteem; voorheen enkel toegankelijk voor mannen, nu ook

deelname van vrouwen
3. Bewustwording van de eigen positie komt op gang, ook binnen de eigen

gezinssituatie.

Het blijkt dat de groep zich meer heeft gericht op de externe factoren, de Opportunities, dan op de eigen sterke punten van de organisatie. Daarom wordt er aansluitend aan de presentatie nog verder gediscussieerd over de interne Strenghts.

4. De alliantie heeft verschillende deskundigheden in huis.
5. Er is al een samenwerking gaande
6. De unieke voorhoederol van VvVM
7. De organisaties leven in verschillende delen van de wereld; zij zijn in potentie

bruggenbouwers
8. Er is een netwerk in Nederland en in de Molukken, door onze informatie-uitwisseling

blijven we dicht bij de realiteit.
9. We hebben toegangen op verschillende niveaus in beide landen
10. We weten hoe we een project gaande moeten houden; we hebben professionaliteit in

huis.

Groep 2. Zwakke kanten
De groep heeft vooral gekeken naar de VvVM-organisatie, niet zozeer naar de alliantie.

1.Weinig kennis, informatie en beperkte relatie met Molukkers daar – beperkte communicatiemiddelen
– weinig input van vrouwen daar
– zwakke beheersing van de taal
– weinig kennis van de geografische ligging
– weinig kennis over adatvraagstukken
– weinig informatie over positie en ontwikkeling van vrouwen daar

2.Weinig expertise en kaders m.b.t. gender en vredesopbouw

3.Afhankelijk van andere organisaties bij de uitvoering

4.Low profile, niet genoeg naamsbekendheid

5.Weinig communicatie met de Molukse organisaties in Nederland

6.Geen financiële middelen

7.Te weinig menskracht

Groep 3. Kansen
1. Er ligt een VN-resolutie over gender
2. Er is een Millennium Ontwikkelingsdoel over gender
3. Op gemeentelijk niveau zijn er specifieke samenwerkingsrelaties met onze

organisaties
4. Door de crisis is er meer bewustwording gekomen, ook met betrekking tot de positie

van de vrouw
5. Er zijn veel meer mogelijkheden voor gebruik van verschillende media, zoals internet,

satellietverbindingen, (lokale) radio en mobiele telefoons
6. Adat (ook ceremonies). Er zijn veranderingsprocessen gaande naar meer moderne

vormen van de adat.
7. Meer fondsen komen vrij

15

8.Bij het plannen van projecten worden tegenwoordig criteria gesteld met betrekking tot gender

9.Er is veel kennis van vrouwen over ontwikkeling, zoals water en hygiëne en gezondheidsprogramma’s

10.Er is decentralisatie gaande in Indonesië. Dit kan ook mogelijkheden bieden.

Groep 4. Bedreigingen
De groep heeft de problemen en bedreigingen gesplitst in de situatie in Nederland en in Indonesië.
Nederland:

1. Gebrek aan support
2. Verdeeldheid in de Molukse gemeenschap (dit kan problemen geven bij het kiezen

van de dorpen)
3. Het politieke streven naar een onafhankelijk Molukken 4. Het algemeen politieke klimaat in Nederland

Indonesië:
1. De regering
2. Corruptie.
3. Evenredigheid; wie gaat beslissen over de keuze van de dorpen. 4. Oppositie binnen een gemeenschap; tegengestelde belangen
5. Gebrek aan solidariteit.

Het blijkt dat sommige sterke kanten worden tegengesproken door de zwakke kanten. Bijvoorbeeld: er is knowhow over de Molukken, maar dat is lang niet genoeg.
Zo ook bij de opportunities en threats: de achterkant van een kans kan ook een bedreiging zijn.

Leerpunt 17. Verbinding van de vier aspecten van de analyse.
Voor een volledig beeld van de SWOT-analyse als basis voor mogelijke activiteiten zouden eigenlijk de vier aspecten nog met elkaar verbonden moeten worden. Dan kan ook blijken of de tegenspraak tussen sterke en zwakke kanten, en opportunities en threats meer of minder invloed zullen hebben op de acties. In deze meeting is daarvoor geen tijd meer. Zie voor het verbindende schema de bijlage 3.

16

Doelstellingen voor het genderaspect in het 100-dorpenplan

Al de verzamelde informatie, zowel de pillars van de probleemanalyse, als de SWOT van de organisaties vormen de achtergrond waartegen realistische doelstellingen geformuleerd kunnen worden.

SMART

P E C E IJ EECAD CTELG IBPIE FATSB IAATO ERBIN K ESD

LCE HN

Doelstellingen moeten SMART zijn. Dat wil zeggen:
– Specifiek, helder en precies geformuleerd,
– Meetbaar, zodat je het resultaat kunt vergelijken met de huidige situatie
– Acceptabel voor alle partijen, dus inderdaad bereikbaar
– Realistisch: hebben we er de mensen en middelen voor
– Tijdgebonden: wanneer moet de doelstelling bereikt zijn; wat is de deadline?

In een brainstorm met de hele groep worden de doelstellingen geformuleerd. Steeds wordt gekeken of een doelstelling wel SMART is, dus of ze realistisch, meetbaar, acceptabel, specifiek en in een tijdpad is beschreven.

Er ontstaat discussie: Moeten we ons niet voornamelijk richten op het werk op de Molukken? Het 100-dorpenplan is toch bedoeld om de Millenniumdoelen in de Molukken te verwezenlijken? Dat is inderdaad de bedoeling, maar er moet daarom toch ook in Nederland voorlichting gegeven en draagvlak gecreëerd worden.

De vraag wordt nu ook gesteld aan Mimi en Vivi, als kenners van het werk op de Molukken. Zij zien de Nederlandse inspanningen als ondersteunend voor hun werk. Tot op grote hoogte is toch de vraag uit de Molukken richtingbepalend. Wederkerigheid is wel belangrijk. De dingen in Nederland worden gedaan omdat het op de Molukken nodig is. We vinden seksegelijkwaardigheid niet alleen belangrijk omdat de donoren dat willen. Emancipatie op de Molukken heeft ook consequenties hier.

In het 100-dorpenplan wordt gesproken over water, gender en goed bestuur, maar ook over voorlichting. Er zijn dus kennelijk doelstellingen voor beide landen. Dat is belangrijk om vast te stellen, want een impliciete doelstelling zal tijdens het werken verdwijnen omdat er geen geld voor is vastgelegd. Het werk in Nederland moet dus ook als doelstelling geformuleerd worden, zodat er geld voor begroot kan worden.

17

Farida merkt op dat er op de Molukken veel afstand bestaat tussen vrouwen op verschillende niveaus in de samenleving. Zij hebben vaak tegengestelde belangen. Moeten wij niet bijdragen aan de solidariteit tussen vrouwen daar? Moet dat een aparte doelstelling zijn? Is dat niet te ambitieus? Of gebeurt het toch wel impliciet door het werken daar? Het gaat toch in eerste instantie om het werken op lokaal niveau.

Uiteindelijk worden de volgende doelstellingen geformuleerd en op de flap-over geschreven.

1.Het creëren van een mentaliteitsverandering op het gebied van de man-vrouw-
verhoudingen, gedragen door zowel mannen als vrouwen, zowel op de Molukken als
in Nederland. Dit zou in 2011 gerealiseerd moeten zijn.

2.Toename in de deelname van vrouwen op de Molukken aan besluitvormingsorganen
op het gebied van gezondheidszorg, milieu en economie, op politiek, religieus en
NGO-niveau.

3.Het verbeteren van de implementatie van de rechten van de vrouw op de Molukken.

4.Het versterken van de rol van vrouwen in conflictbemiddeling en –beheersing op de
Molukken

5.Draagvlakverbreding voor het genderproject in Nederland.

Leerpunt 18. Doelstellingen
Het formuleren van doelstellingen moet transparant zijn. Het is belangrijk dat alle deelnemers zich in de formulering kunnen vinden. Het is funest in een samenwerking als mensen er pas tijdens het werk, soms na jaren, achterkomen dat er eigenlijk altijd naar iets anders was toegewerkt. “Maar dat was nooit de bedoeling”.

Een activiteitenplan wordt gemaakt op basis van de doelstellingen. Die moeten dus expliciet en SMART zijn. Doelstellingen die in het achterhoofd gehouden worden zullen niet gehaald worden, omdat er geen activiteiten op gericht zijn en er dus ook geen geld voor begroot wordt.

Groepswerk: Activiteiten om de doelstellingen te bereiken

Er zijn 5 doelstellingen. In 5 groepen gaat per doelstelling bekeken worden welke activiteiten ondernomen kunnen worden om het specifieke doel te bereiken. Per activiteit moet ook het wie-wat-waar-wanneer- en hoe aangegeven worden:
– wie hem gaat uitvoeren en op wie die gericht is

– waar de activiteit zal plaatsvinden
– wanneer die zal gebeuren en hoe lang die zal duren
– hoe zal er gewerkt worden
– wat zullen de kosten zijn?
De uitkomsten van de discussie worden op papier gezet; iedere doelstelling krijgt zijn eigen kleur.

18

Isabelle refereert nog een keer aan de context van het komende groepswerk. Deze laatste activiteit is waar we de hele dag naar toegewerkt hebben. We zullen helaas vandaag niet tot een definitief werkplan kunnen komen, omdat daarvoor de tijd ontbreekt. Houd de doelstelling van de dag in de gaten: Deze dag is bedoeld als de invulling van het Gender-deel van de drie doelstellingen van het 100-dorpenproject. Maar gender hoort ook bij water en goed bestuur. Houd dit bij het plannen van de activiteiten in de gaten. De bedoeling van de discussie in de groepjes nu is dat er wordt uitgegaan van de ervaringen in de groep die in het bredere verband van het 100-dorpenproject getrokken kunnen worden.

Leerpunt 19. Structuur aanbrengen
Houd in je training of workshop goed de structuur van de dag in de gaten. Enerzijds is dat een kwestie van tijdbewaking: een bepaalde activiteit mag nooit teveel uitlopen. Als voor het groepsproces belangrijk is dat een discussie langer duurt dan de gestelde tijd, bekijk dan in de pauze welke activiteiten kunnen vervallen of worden ingekort.

De structuur in de gaten houden heeft ook te maken met het vasthouden van de grote lijn. In een participerende leeromgeving komen veel verschillende ervaringen naar voren. Het is de taak van de begeleiders om de verschillende input in de grote lijn te vangen. Zoek de aanknopingspunten die de lijn van de training versterken.

Een hulpmiddel bij het vasthouden van de grote lijn is het gebruik van de flap-overs. Soms worden tijdens de discussie of een brainstorm verschillende zaken door elkaar heen genoteerd. Gebruik de tijd van het groepswerk om punten uit de discussie op een nieuwe flap te zetten. De flap kan aan de wand gehangen worden; grijp er tijdens de volgende plenaire bijeenkomsten weer op terug.

Presentatie van de activiteiten

Activiteit 1 Alternatieve school voor vrouwen
(Doelstelling. Het creëren van een mentaliteitsverandering op het gebied van de man-vrouw- verhoudingen, gedragen door zowel mannen als vrouwen, zowel op de Molukken als in Nederland. Dit zou in 2011 gerealiseerd moeten zijn.)
Baileo Moluccas Networking heeft sinds 2005 een school voor vrouwen waar zij leren om gelijkwaardigheid te implementeren. De school duurt een jaar; deelnemers zijn vrouwen uit verschillende dorpen. Eerst waren het NGO-medewerkers, nu zijn het ook sociale werksters. Eerst krijgen zij een maand oriëntatie op theorie en praktijk.
Dan gaan zij voor 6 maanden terug naar de praktijk, waar zij de rol van vrouwen in hun dorpen observeren en analyseren
Dan komen zij een maand terug naar school om hun ervaringen uit te wisselen en werkmodellen te ontwikkelen.
Dan werken zij weer 3 maanden in hun dorp om het model te verfijnen en nieuwe leiders te zoeken.
Zij komen nog een keer een maand terug naar school. Dan gaan zij weer terug om ook andere vrouwelijke leiders te trainen.
De kosten zijn ongeveer 200 euro per maand per persoon.
Er is eerst met vrouwen begonnen, omdat zij als eerste steun nodig hebben en hun capaciteiten moeten opbouwen. Later zullen ook mannen kunnen deelnemen. Het 100- dorpenplan kan bij deze activiteit aanhaken.

19

Commentaar van de begeleiders
Je ziet hoeveel deskundigheid er al op de Molukken aanwezig is. De zwakke kanten schijnen toch mee te vallen. Ga nogmaals met de SWOT aan de gang en kijk hoe je deze verder kunt uitbouwen.

Activiteit 2.Versterken van economische positie door kredietverlening en training (Doelstelling: Toename in de deelname van vrouwen op de Molukken aan besluitvormingsorganen op het gebied van gezondheidszorg, milieu en economie, op politiek, religieus en NGO-niveau)

Ook hierbij gebeurt er op de Molukken al het een en ander.
Een doelgroep van 40 vrouwen krijgt een krediet van 3 maanden en daarnaast een 1-jaar durende training. Uit die 40 vrouwen komen natuurlijke leiders naar voren. Daaruit worden 20 mensen geselecteerd voor een 2-jarige training. De trainers en deskundigen worden binnen hun eigen netwerk aangezocht. Zij hopen per 1 januari 2008 een tweede te traject starten. De kosten van de eerste training zijn 10.000 euro voor 40 vrouwen. De leiderschapstraining voor 20 vrouwen in 2 jaar kost ook 10.000. Daar zijn kosten voor kinderopvang bij inbegrepen, om te zorgen dat niet alleen elitevrouwen met voldoende geld voor een kok en een babysit aan de training deelnemen.

Activiteit 3. Voorlichtingscampagne
(Doelstelling: Het verbeteren van de implementatie van de rechten van de vrouw op de Molukken)
Voor de implementatie van vrouwenrechten is het eerst nodig dat mensen die rechten kennen. Vandaar het plan voor een informatiecampagne voor vrouwen in desa’s en kampongs.
Er moet 10 procent van de vrouwen worden bereikt, in 2 jaar tijd tweemaal 10 dorpen, in een gefaseerde aanpak.
1) Contacten leggen met NGOs en de behoefte checken
2) Inventarisatie van verschillende groepen in de samenleving en hoe die het beste benaderd

kunnen worden (via radio en/of publicaties)
3) Een voorlichter en een vooraanstaande leider in het dorp doen dan de voorlichting.
4) Vanuit die 10 dorpen wordt dan een conferentie georganiseerd met afgevaardigden uit de

dorpen: is de situatie van de vrouwen lokaal verbeterd?
5) Het hele proces moet worden gecontroleerd en geëvalueerd.
Wat betreft de kosten, die moeten nog berekend worden; te denken valt aan reis- en verblijfskosten, kosten voor materiaal, deskundigen, sleutelfiguren.

Er moet rekening mee gehouden worden dat als er voorlichting komt over de rechten van vrouwen, dat er dan hulpvragen zullen komen. Hoe wordt daar mee omgegaan? Er moet bijvoorbeeld opvang geregeld worden. Er kan een netwerk opgebouwd worden met andere organisaties, bijvoorbeeld vrouwenopvanghuizen.

Activiteit 4. Diversen
(Doelstelling: Het versterken van de rol van vrouwen in conflictbemiddeling en –beheersing op de Molukken)
Deze groep heeft gebrainstormd over verschillende mogelijkheden van activiteiten op doelstelling 4.
– Trainingen in omgaan met agressie en geweld en in traumaverwerking

Doelgroep: vrouwen in de dorpen en vrouwenverenigingen.

20

Uitvoering door NGOs, in samenwerking met sleutelfiguren uit de gemeenschap.

Kosten zijn niet uitgewerkt.

– Interreligieuze en interetnische ontmoetingen over conflictpreventie

– Opzetten van een vrouwencentrum voor het opvangen van slachtoffers van huiselijk
geweld. Daarbij moet een faciliterende organisatie zijn en geld voor kinderopvang.

– Centra voor buurtbemiddeling en training voor conflictbemiddeling
Het zijn veel activiteiten; er zullen keuzes gemaakt moeten worden. Daarbij moet goed geïnventariseerd worden wat er al gebeurt. bijvoorbeeld, Baileo heeft al opvanghuizen voor slachtoffers van huiselijk geweld. Ook is belangrijk dat als er mensen getraind worden, er ook gezorgd wordt voor omstandigheden waarin met de geleerde vaardigheden gewerkt kan worden.
Vivi en Mimi benadrukken dat het conflict in de Molukken niet alleen gevechten betreft, maar vooral het sociaal-economische structurele geweld van rijkdom en armoede. De problemen zijn niet zozeer tussen de religies als wel economisch, zoals bijvoorbeeld toegang tot land.
Een ander punt van aandacht is dat als er verschillende soorten trainingen worden gegeven, deze met elkaar in verband gebracht moeten worden. Het gaat om een centrale doelstelling.
Activiteit 5. Verbreding van de steun in Nederland
(Doelstelling: Draagvlakverbreding voor het genderproject in Nederland)
a. Het genderperspectief inbrengen in de hele website (over Nederland en de Molukken) b. Een conferentie over het hele project, waarin gender het centrale thema is. In
Nederland aan het eind van het eerste projectjaar, in de Molukken aan het eind van de
vier jaar.
c. Drie maal per jaar een bijeenkomst in Nederland over strategieën om de gemeentes te
interesseren; daar moet het genderaspect in geïntegreerd zijn.
d. Structurele aandacht in de media in de Molukken: wekelijks een radioprogramma en
eens in de twee maanden betaalde advertenties in de krant.
Doelgroepen: Het algemene publiek, regeringsinstanties, fondsenorganisaties. Uitvoerders: VvVM, ondersteund door de andere partners van de alliantie. MHM is verantwoordelijk voor de website.
Tijd: gedurende 4 jaar.
Kosten: 60.000 euro voor 4 jaar.
Commentaar van de begeleiders: Sluit aan bij wat er al gebeurt. Zorg dat je apart geld reserveert in de begroting voor het integreren van de genderaspecten. Dan worden de activiteiten ook expliciet.
Hoe meten we de resultaten van onze activiteiten?
Per activiteit moet worden aangegeven op welke punten de uitkomsten geëvalueerd zullen worden. Het gaat hierbij niet alleen om de getallen (zoveel vrouwen getraind, zoveel radio- uitzendingen gemaakt), hoewel die voor donoren en regeringen interessant zijn. Voor ons gaat het vooral om echte veranderingen: Welke veranderingen willen we zien? Daarbij zijn de volgende drie vragen te stellen:
– Wat is onze beginsituatie, hoever zijn we nu?
– Wat willen we bereiken? Wat moet het eindresultaat zijn na een bepaalde tijd?
– Welke instrumenten gebruiken we om dat eindresultaat te meten en te beschrijven?

21

De verschillende activiteiten worden nagelopen, om de meetpunten te inventariseren. (Eigenlijk was deze oefening ook als groepswerk bedoeld. Er is echter alleen nog tijd voor enkele plenaire aanwijzingen.)

Activiteit 1 Alternatieve school voor vrouwen
(Doelstelling. Het creëren van een mentaliteitsverandering op het gebied van de man-vrouw- verhoudingen, gedragen door zowel mannen als vrouwen, zowel op de Molukken als in Nederland. Dit zou in 2011 gerealiseerd moeten zijn.)

Hierbij kunnen eerst de harde cijfers gemeten worden. We willen tot 2011 zoveel cursussen geven en daarbij zoveel vrouwen scholen. Belangrijker is om te zien of dit scholen ook werkelijk een mentaliteitsverandering heeft opgeleverd. WPP gebruikt dikwijls verhalen om veranderingen in mentaliteit aan te tonen. Er kunnen bijvoorbeeld interviews gehouden worden met vrouwen die aan de cursus hebben deelgenomen, en in de dorpen waar die vrouwen praktijkwerk doen.

Activiteit 2.Versterken van economische positie door kredietverlening en training (Doelstelling. Toename in de deelname van vrouwen op de Molukken aan besluitvormingsorganen op het gebied van gezondheidszorg, milieu en economie, op politiek, religieus en NGO-niveau)

Hier zijn getallen een goed ijkpunt: we inventariseren het aantal vrouwen dat deelneemt in de besluitvormingsorganen voordat het project start, en ook aan het eind van de projectperiode.

Maar ook bij dit actiepunt is impactmeting belangrijk. Wat betekent het voor de vrouwen zelf en voor de gemeenschap dat vrouwen meer zeggenschap hebben? Zijn er dingen veranderd door de deelname van vrouwen? Het vastleggen en documenteren van ervaringen is een goed hulpmiddel voor verdere evaluatie. Iets wat fout loopt kan ook een belangrijk leerpunt zijn. Bijvoorbeeld: Waarom bereiken we sommige vrouwen niet?

LET OP: Vergeet niet om in de subsidieaanvraag een budget vast te leggen voor documentatie.

Activiteit 3. Voorlichtingscampagne
(Doelstelling: Het verbeteren van de implementatie van de rechten van de vrouw op de Molukken)
Het implementeren van de rechten van de vrouw zal niet altijd zorgen voor minder conflicten. Het is goed denkbaar dat er meer onderliggende conflicten naar boven komen, waardoor het lijkt alsof het aantal conflicten is toegenomen. Het beschrijven van dit soort conflicten is een deel van de impactmeting.
Meetbaar is ook hier weer het aantal: hoeveel vrouwen kennen nu hun rechten? Hoeveel vrouwen hebben nu meer toegang tot sociaal-economische bronnen?

Activiteit 4. Diversen
(Doelstelling: Het versterken van de rol van vrouwen in conflictbemiddeling en –beheersing op de Molukken)
Te meten valt het aantal vrouwen dat betrokken is bij conflictbemiddeling. Ook kan gekeken worden naar een eventuele toename van interactie tussen groepen van verschillende religieuze of etnische achtergrond. Kennen mensen van verschillende groepen elkaar beter? Zijn er meer terreinen waarop ze samenwerken?

22

Activiteit 5. Verbreding van de steun in Nederland
(Doelstelling: Draagvlakverbreding voor het genderproject in Nederland)
Deze activiteit bestaat uit meerdere delen.
– De hits op de website kunnen geteld worden
– Aantallen mensen bij evenementen; enquêtes over hun mening
– Komen er meer berichten in de media?
– Komt er meer samenwerking tussen de Molukse groeperingen?
– Komt er makkelijker geld binnen?
– Is er meer interesse in de Molukse gemeenschap voor het project?
– Zijn er meer Indonesiërs geïnteresseerd in de Molukse minderheid, bijvoorbeeld wordt er

meer wetenschappelijk onderzoek naar gedaan?

Leerpunt 20. Impactmeting/evaluatie
Bij het maken van de planning voor een project hoort ook een beschrijving van de impactmeting en controlepunten. Vergeet niet de evaluatie te budgetteren in de begroting van het projectvoorstel.

Stel vast hoe de uitgangssituatie is. In het 100-dorpenplan zou voor het genderaspect per dorp gekeken moeten worden hoe de beginsituatie is voor vrouwen met betrekking tot de gezondheid, de economie, de deelname in het openbare leven.

Middelen voor controle en evaluatie zijn – vragenlijsten,
– interviews,
– aantalmetingen,

– beschrijving van leerpunten. –

Evaluatie van deze bijeenkomst; zijn de verwachtingen uitgekomen?

Cristina leidt de evaluatie van deze bijeenkomst in. De gele plakbriefjes met de verwachtingen worden weer uitgedeeld. De vraag is nu:
– heeft deze bijeenkomst aan je verwachtingen beantwoord?
– wat heb je gemist?

– wat voor follow-up zou je willen?

Uit de opmerkingen die op de plakbriefjes zijn geschreven blijkt dat er zeer zeker aan de verwachtingen is voldaan. Ook spreekt er een duidelijke wens uit om aan de bijeenkomst een follow-up te geven.

– Het was boven verwachting. Meer kennis over gender, bewust geworden dat dit thema
binnen onze cursus ontbreekt.

– Heldere concrete invulling. implementatie-ideeën opgedaan voor voorlichting op scholen
en cursussen voor Molukse volwassenen

– Verwachtingen zijn uitgekomen. Als groep moeten we weer bij elkaar komen voor een
follow-up activiteit.

– Mijn verwachtingen zijn uitgekomen; het was heel interessant

– De alliantie is steviger geworden. we moeten instrumenten ontwikkelen voor het
monitoren.

– Er moet follow-up komen: visieontwikkeling, wat is onze boodschap; daarnaast de
concretisering van het programma.

23

– Er moet follow-up komen. We moeten het van hieruit oppakken en nog meer richten op het ontwerpen van een structureel programma.

– Samenvattend: ik heb veel nieuwe dingen geleerd en aangereikt gekregen.

– Als follow-up moeten we alle informatie die uit de expertmeeting is gekomen tot een plan
van aanpak brengen.

– We moeten over een jaar een evaluatie organiseren. Dit was meer dan ik had verwacht.

– Ik heb van IFOR de uitdaging gekregen om concreet na te denken over de doelstellingen
en vooral over realiseerbare activiteiten. Na een jaar zou er een evaluatie moeten komen over de stand van zaken en de sterke en zwakke punten. Weer met IFOR.
Er zijn ook evaluatieformulieren. Die kunnen achteraf worden ingevuld, en worden door VvVM verzameld. Ter afsluiting krijgt ieder nog de gelegenheid voor een laatste opmerking.

– Het was voor mij een nieuwe ervaring om op deze manier te werken; ik heb veel nieuwe ideeën opgedaan.

– Iedereen hartelijk bedankt voor de inbreng. Het uitwisselen van informatie tussen organisaties blijkt erg belangrijk. Ik was onder de indruk van de respectvolle manier waarop men met elkaar omging.

– Heel goed dat de gasten van Baileo Moluccas Networking zo actief mee konden doen. De uitwisseling met hen bleek heel belangrijk.

– Ik was blij dat de mensen uit Ambon er bij waren en dat zij hun ervaringen konden delen. Ik heb ingezien dat processen op de Molukken al in een ver stadium zijn; wij kunnen veel van hen leren.

– Het is moedig dat zulke jonge vrouwen zulk belangrijk werk doen op de Molukken. Ik vond het een heel vruchtbare dag.

– We hebben zoveel handreikingen gekregen. De uitdagingen van de begeleiders aan ons waren heel goed. Onder druk zijn goede resultaten te behalen.

– Het was een heel goede dag met goede intensieve begeleiding. We hebben een goed beeld gekregen van wat we kunnen realiseren.

– Het was een leerzame dag; de aanwezigheid van de mensen van Baileo was een toegevoegde waarde. Geweldig

– Het was een heel interessante dag met goede inbreng van alle deelnemers. Een goede basis om mee verder te gaan.

– Deze dag heeft de naïviteit doorbroken; een realistischer beeld gegeven over wat je met ontwikkelingssamenwerking kunt bijdragen. Er was kundige leiding bij het kanaliseren van de ervaringen.

– Gaandeweg de dag werd duidelijk dat het genderperspectief in het cursusaanbod van MHM ontbreekt. Dat moet we uitdiepen. Het was een fantastische dag door de leiding en door de deelname van de mensen van Baileo. Zij doen al zo veel; wij moeten daar bij aansluiten.

– Knappe leiding, goede inbreng van de deelnemers, knap hoe dingen zijn verwoord met respect naar elkaar toe. De sfeer was open en gemoedelijk.

– Ik ben moe. We hebben veel meer gedaan dan ik verwachtte. We moeten niet alleen onze solidariteit betuigen met de partners, maar hen ook serieus nemen.

– Ik ben doodmoe en toch heb ik het gevoel dat we nog maar aan de oppervlakte zijn. Er is een tweede bijeenkomst nodig. We zitten er nu net goed in, het zou zonde zijn als het niet zou bijblijven.

– Grote waardering voor de aanwezigheid van de verschillende groepen. Het is voor VvVM een stimulans om door te gaan. Het is veel en heel intensief geweest; geweldig zoals de leiding werkte.

24

– Het verbaasde me dat taal eigenlijk geen probleem was. Heel veel dank aan de tolk, die zoveel werk verzet heeft.

– Ik heb ontzettend veel geleerd; er gaat een wereld voor me open. Ik hoop dat de samenwerking zo door mag gaan en vruchten zal afwerpen.

– Het was belangrijk om de genderdimensie zo duidelijk te zien.

– We hebben veel bereikt; onze samenwerking heeft meer vorm gekregen.
Isabelle heeft nog een afsluitende opmerking.
De participerende manier van werken, zowel in een training als in projecten, kost heel veel tijd. Maar het zal op de langere termijn veel conflicten voorkomen en veel vruchten afwerpen. Het was fijn om met jullie te werken; jullie waren actief, coöperatief en open. Maar houd in de gaten: dit is nog maar het begin.

Leerpunt 21. De bijeenkomst zelf als leerpunt
De agenda voor deze dag was eigenlijk te vol. De opbouw waar hier voor gekozen is zou beter tot zijn recht gekomen zijn in een tweedaagse bijeenkomst. Ook al gezien het feit dat er regelmatig tijd nodig was voor vertaling vanuit het Maleis.

Toen bleek dat er te weinig tijd was voor alle activiteiten, is niet gekozen voor het laten vallen van een van de oefeningen, omdat de opbouw van de dag ook een deel van het leerproces moest zijn. Wel zijn diverse oefeningen ingekort, zoals de SWOT-analyse, het toepassen van de SMART-principes en de resultaatmeting. Voor een diepgaande planning van een project zou aan deze aspecten een meer uitgebreide discussie gewijd moeten worden. Uiteraard zullen op deze expertmeeting nog diverse andere voorbereidings- en planningsbijeenkomsten voor het 100-dorpenplan volgen. Het verslag van deze dag is daarvoor als hulpmiddel bedoeld.

Hilversum, 25 september 2007 Janne Poort – van Eeden.

25